O'qildi: 33
Sentabr 10, 2025
/ 18 Rabiul-avval 1447
Fatvo mavzusi: Roʻza masalalari » Uzrli kishilarning roʻzasi
Savol
Men 14 oydan oldin ikkinchi tur qandli diabet bilan kasallandim, bu insulin qabul qilishni talab qilmaydigan qandli diabet turi sifatida ma’lum. Men hech qanday dori qabul qilmayman, lekin qondagi shakar miqdorini moʻtadil ushlab turish uchun parhez qilaman va biroz jismoniy mashqlar bajaraman. O‘tgan Ramazonda bir necha kun ro‘za tutishga harakat qildim, ammo qondagi qand miqdori pasayib ketgani uchun davom ettira olmadim. Hozir o‘zimni yaxshi his qilyapman (Allohga shukr), lekin ro‘za tutganimda boshim og‘riydi.
Kasalligimga qaramay ro‘za tutishim kerakmi? Ro‘zadorlik paytida qondagi shakar miqdorini tekshirsam bo‘ladimi (chunki buning uchun barmoqdan qon olish kerak)?
O’xshash fatvolarJavob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Bemor kishiga Ramazon oyida ro‘za tutish unga zarar yetkazsa yoki mashaqqatli bo‘lsa, yoki kunduzi dori, ichimlik yoki boshqa yeyiladigan yoki ichiladigan narsalar bilan davolanishga muhtoj bo‘lsa, ro‘zasini ochishi joizdir. Chunki Alloh taolo aytadi:
«Va kim xasta yoki musofir bo‘lsa, u holda (ro‘za tutolmagan kunlarining) sanog‘ini boshqa kunlarda (tuzalgach yoki safardan qaytgach) to‘ldirsin» (Baqara: 185).
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytganlar: «Albatta, Alloh O‘zining ruxsatlaridan foydalanilishini yaxshi ko‘radi, xuddi O‘ziga ma’siyat qilinishini yomon ko‘rganidek» (Musnadi Ahmad, 5866; Hadis hukmi: «sahih». Manba: «Irvo’ul gʻalil», 564).
Boshqa rivoyatda: «Xuddi U O‘z amrlarining bajarilishini yaxshi ko‘rganidek», deyilgan.
Tahlil uchun yoki boshqa maqsadlarda tomirdan qon olishga kelsak, to‘g‘ri fikr shuki, u ro‘zani buzmaydi. Lekin uning miqdori ko‘p bo‘lsa, iftorgacha kechiktirish afzaldir. Agar kunduzi qon olinsa, u holda ehtiyot yuzasidan qazosini tutib qoʻyish afzal, chunki bu hijoma (qon oldirish)ga o‘xshaydi («Islomiy fatvolar» kitobi, 2-jild, 139-bet).
Birinchi holat: Agar bemorga ro‘za ta’sir qilmasa, masalan, yengil shamollash, yengil bosh og‘rig‘i, tish og‘rig‘i va shunga o‘xshash holatlarda ro‘zani tark qilish joiz emas. Garchi ba’zi ulamolar Baqara surasining 185-oyatidagi:
«Va kim xasta bo‘lsa…» (Baqara: 185), » iborasiga asoslanib, joiz deyishgan boʻlsa-da.
Lekin biz aytamizki: Bu hukm sababga bog‘liq, ya’ni ro‘zani tark qilish bemorga yengillik olib kelsa, shunday holatda ro‘za tutmaslik afzal. Ammo agar bemorga roʻza ta’sir qilmasa, unga ro‘zani tark qilish joiz emas va ro‘za tutish vojib bo‘ladi.
Ikkinchi holat: Agar ro‘za tutish unga og‘ir bo‘lsa-yu, zarar yetkazmasa, u holda ro‘za tutishi makruh, roʻzasi tutmasligi esa mustahab bo‘ladi.
Uchinchi holat: Ro‘za tutish mashaqqatli yoki zararli boʻlgan bemorlarga, masalan, buyrak kasalligi, qandli diabet yoki shunga o‘xshash kasalliklardan aziyat chekayotgan kishilarga ro‘za tutish harom hisoblanadi. Shu oʻrinda, biz ba’zi bir sabr-toqatli, ijtihodli bemorlarning xatosini tushunamiz, ularga ro‘za tutish mashaqqatli bo‘ladi, balki zarar yetkazishi ham mumkin, ammo ular ro‘zani buzishdan bosh tortadilar. Biz ularga: «Siz Allohning karami va ruxsatini qabul qilmaganingiz uchun xato qildingiz va o‘zingizga zarar yetkazdingiz», deymiz. Alloh taolo aytadi:
«Hamda oʻzingizni o‘zingiz o‘ldirmang!» (Niso: 29). Manba: «Ash-Sharh al-Mumti’» 6-jild, 352-354-betlar.
Qo‘shimcha ma’lumot uchun quyidagi javoblarga murojaat qiling: (93243, 11107, 37761, 50555).
Alloh bilguvchiroqdir.
Bu javob foydali bo’ldimi?