Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Fiqh asoslari » Fiqh » Kofirlarni bayramlari bilan tabriklash hukmi
0 – 0
Fatvo: 947

O'qildi: 88

Iyul 17, 2025

/ 22 Muharram 1447

Fatvo mavzusi: » » »

Kofirlarni bayramlari bilan tabriklash hukmi

Savol

Kofirlarni bayramlari bilan tabriklashning hukmi qanday?

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Kofirlarni Rojdestvo yoki boshqa diniy bayramlar bilan tabriklash ulamolarning ijmo‘si bilan harom qilingani haqida Ibn al-Qayyim rahimahulloh shunday degan: «Kufr shiorlari bilan tabriklashga kelsak, bu ulamolarning ijmo‘si bilan haromdir, masalan, ularni bayramlari va ro‘zalari bilan tabriklash, «Bayramingiz muborak boʻlsin», yoki «Sizni bu bayram bilan qutlayman» va shunga o‘xshash tabriklar aytish joiz emas. Garchi buni aytgan kishi kufrga tushmasa ham, bu harom ishlardan sanalib, xuddi uni xochga sajda qilgani bilan tabriklashga o‘xshaydi. Balki bu Alloh nazdida aroq ichish, qotillik, zino qilish va shunga o‘xshash gunohlar bilan tabriklagandan ham og‘irroq va jirkanchroqdir. Ko‘pchilik dinning qadriga yetmaydiganlar bu tuzoqqa tushib, qilayotgan ishlarining qabihligini bilmaydilar. Kim biror bandani gunoh, bid’at yoki kufr ishi bilan tabriklasa, u Allohning g‘azabi va nafratiga duchor bo‘ladi» («Ahkom ahli zimma», 1/293).

Kofirlarni diniy bayramlari bilan tabriklash Ibn Qayyim aytganidek shu darajada harom bo‘lishining sababi, bu ular amal qilayotgan kufr shiorlarini tan olishni va kufrga rozi boʻlishni anglatadi. Garchi o‘zi bunday kufrga rozi boʻlmasa, uni qabul qilmasa ham, musulmon kishiga kufr ishlarini ma’qullash va ularni tabriklash haromdir, chunki Alloh bundan rozi bo‘lmaydi. Alloh taolo aytganidek:

﴿إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ ۖ وَلَا يَرْضَىٰ لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ ۖ وَإِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ﴾

«Agar sizlar kofir bo‘lsangiz, bas, albatta Alloh sizlardan behojatdir. (Ammo) U O‘z bandalarining kofir bo‘lishiga rozi bo‘lmas. Agar shukr qilsangiz (va iymon keltirsangiz), U zot sizlar uchun (faqat shukr qilib, iymon keltirishingizgagina) rozi bo‘lur» (Zumar: 7).

Yana Alloh taolo aytadi:

﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا﴾

«Bugun sizlarga diningizni komil qildim, ne’matimni benuqson, to‘kis qilib berdim va sizlar uchun (faqat) Islomni din qilib tanladim» (Moida: 3).

Shuning uchun ular xoh hamkasblaringiz bo‘lsin, xoh boshqa tanishlaringiz, ularni tabriklash haromdir.

Agar ular o‘z bayramlari munosabati bilan bizni tabriklasalar, javob qaytarmasligimiz lozim, chunki bular bizning bayramlarimiz emas, balki Alloh rozi bo‘lmaydigan bayramlardir.

Bu bayramlar ularning dinlaridagi bid’atlardir, hatto ilgari buyurilgan bo‘lsa ham, Alloh taolo Muhammad sollallohu alayhi va sallamni butun insoniyatga yuborgan Islom dini bilan bekor qilingan. Alloh taolo bu haqda shunday degan:

﴿وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ۝٨٥﴾

«Kimda-kim Islomdan o‘zga din istasa, bas (uning «dini» Alloh huzurida) hargiz qabul qilinmaydi va u Oxiratda ziyon ko‘rguvchilardandir» (Oli Imron: 85).

Musulmon kishining bu munosabat bilan ularning da’vatlariga javob berishi haromdir, chunki bu ularni tabriklashdan ham yomonroqdir, zero u o‘sha narsada ishtirok etishni o‘z ichiga oladi.

Shuningdek, musulmonlarga bunday kunlarda ziyofatlar uyushtirish, sovg‘alar almashish, shirinliklar yoki taom tarqatish, ishdan ta’til olish va shu kabi ishlar orqali oʻzini g‘ayridinlarga o‘xshatish haromdir. Chunki Nabiy sollallohu alayhi va sallam aytganlar:

عَنِ ابْنِ عُمَرَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ»

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: «Kim o‘zini bir qavmga o‘xshatsa, u o‘shalardandir», dedilar» (Abu Dovud, 4031; Hadis hukmi: «sahih». Manba: «Irvoul gʻalil», 1269).

Shayxul islom Ibn Taymiya «Iqtizous sirotul mustaqiym» kitobida shunday degan: «Ularning ba’zi bayramlarida taqlid qilish ularning botil e’tiqodlari tufayli qalblariga quvonch bag‘ishlaydi va bu ularni fursatdan foydalanishga hamda zaiflarni ezishga undashi mumkin».

Kim bu ishlardan birortasini xoh mulozamat, odob yuzasidan, xoh do‘stlik uchun, xoh uyalganidan yoki boshqa sababdan qilsa ham, gunohkor bo‘ladi. Chunki bu Allohning dinida tilyog‘lamalik qilish va kofirlarni quvvatiga quvvat qoʻshish hamda ularni o‘z dinlari bilan faxrlanishga undash sabablaridandir.

Allohdan musulmonlarni oʻz dinlari bilan aziz qilishini, ularni dinda sobit qilishini va dushmanlariga qarshi nusrat berishini so‘raymiz. Albatta, U Aziz va Ulug‘ zotdir.

Shayx Ibn Usaymin fatvolari va risolalari to‘plami 3/369.

Alloh biluvchiroqdir.

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

0

O’xshash fatvolar

  • Spirtli ichimliklar sotiladigan restoranda ishlash hukmi

    Ko‘plab musulmon talabalar bu mamlakatlarda yashash va o‘qish xarajatlarini qoplash uchun ishlashga majbur, chunki ularning aksariyati oilalaridan yetarli mablag‘ olmaydi. Shu bois, ishlash ular uchun hayotiy zarurat hisoblanadi. Ko‘pincha ular faqat spirtli ichimliklar sotiladigan yoki cho‘chqa go‘shti va boshqa taqiqlangan taomlar tayyorlanadigan restoranlardagina ish topishi mumkin. Bunday muassasalarda ishlashning hukmi qanday? Musulmonning spirtli ichimliklar va cho‘chqa go‘shti sotishi, spirtli ichimliklar ishlab chiqarishi va ularni g‘ayridinlarga sotishining shar’iy hukmi qanday? E’tibor bering, bu mamlakatlarda ba’zi musulmonlar buni o‘zlariga kasb qilib olishgan.

  • Musulmon kishi boʻlmagan joydagi masjidni sotish joizmi?

    Agar musulmonlar masjid joylashgan hududdan ko‘chib ketgan bo‘lsa va masjidning buzilishi yoki boshqalar tomonidan egallab olinishi xavfi bo‘lsa, masjidni sotishning hukmi qanday? Ko‘pincha musulmonlar uy sotib olib, uni masjidga aylantiradilar, ammo ko‘plab musulmonlar ish sharoitlari tufayli hududni tark etganda, masjid tashlandiq yoki qarovsiz qoladi va boshqalar uni egallab olishlari mumkin. Uni sotib, tushgan mablag‘ni musulmonlar yashaydigan hududda masjid qurishga sarflash joizmi? Bunday savdo yoki ayirboshlashning hukmi qanday? Agar uni boshqa masjidga almashtirishning iloji bo‘lmasa, masjid mablag‘ini sarflashning eng to‘g‘ri yo‘li qaysi?

  • Klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas apparatini olib tashlash hukmi

    Ko‘pchilik shifokorlar klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlashda ikkilanishadi. Shifokor ikki tuyg‘u o‘rtasida qoladi: bir tomondan, ular o‘lim va ogʻriq holatidagi insonning azobini cho‘zayotgan bo‘lishi mumkin va agar apparat olib tashlansa, bemor o‘lim orqali tinchlik topishi mumkin; boshqa tomondan esa, apparatni olib tashlash bemorning tirik qolish imkoniyatini yo‘qotishiga sabab bo‘lishidan xavotirlanishadi. Qachon klinik o‘lim holatidagi kishidan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlash joiz bo‘ladi?

  • Zakot pulidan yetimlarning mulkini ta’mirlash

    Men bir necha yil oldin otasi vafot etgan yetimlarning vasiysiman. Ularning oylik nafaqa daromadi taxminan 1000 dollar atrofida. Yillar davomida ular uchun katta miqdorda pul, jumladan zakotdan 40 ming dollarga yaqin mablagʻ yig‘dim. Endi ularga zakot olishdan to‘xtashim kerakmi? Qo‘limdagi zakot pulini nima qilsam bo‘ladi? Agar ularning ko‘chmas mulk fondidan ipoteka krediti bo‘yicha 64 ming dollar qarzi bo‘lsa, marhumning qarzini uzish uchun bu mablag‘ni to‘lashim joizmi? Shahar ma’muriyatidan olingan yerlari bo‘lsa, shu mablag‘lardan foydalanib atrofiga devor qurishimiz joizmi yoki yo‘qmi?

  • Oʻzida yoʻq molni sotish hukmi

    Sizning fikringizcha, «bay’u tasrif» (realizatsiyaga mol sotib olish) savdosi va chet eldan keltirilgan tovarlarni do‘konga yetib kelmasidan oldin sotishning islomiy hukmi qanday?

  • Saf to‘lganda iqtido qiluvchi imomning o‘ng tomonida turadimi

    Safda joy topa olmagan va imomning o‘ng tomoniga turib olgan muqtadiyning namozi hukmi qanday boʻladi?