Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Fiqh asoslari » Fiqh » Sudxoʻrlikka qarz olgan kishi nima qilishi kerak?
0 – 0
Fatvo: 824

O'qildi: 234

Iyul 7, 2025

/ 12 Muharram 1447

Fatvo mavzusi: » » » »

Sudxoʻrlikka qarz olgan kishi nima qilishi kerak?

Savol

Savolim: Kishi haromligini bilmasdan qoʻl urgan o‘tmishdagi ishlaridan o‘zini yoki tijoratini qanday poklashi mumkin? Misol uchun, menda kiyim-kechak do‘koni bor, uni sudxo‘rlikka qarz olib moliyalashtirganman va haligacha o‘sha qarzni bankka to‘lab kelmoqdaman. Shuningdek, Bundan tashqari, o‘tmishda biznesda zarar ko‘rib, bankrotlik e’lon qilishga majbur bo‘lganman. Shu sababli ko‘p odamlarga qarzlarimni toʻlamaganman. Bu holda mening musulmonlik burchim nimadan iborat? Men imkon qadar hamma qarzlarni to‘lashga harakat qildim, ammo ishlar yomonlashgach, ularni to‘lay olmadim.

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Siz har bir sudxo‘rlik qarzingiz uchun Alloh taologa tavba qilishingiz kerak. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam ribo oluvchini ham, beruvchini ham, ribo yeyuvchini va yediruvchini ham la’natlaganlar. Sahih hadisda kelganidek:

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ ﷺ: «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ، وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ، وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ، وَالشَّعِيرُ بِالشَّعِيرِ، وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ، وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ، مِثْلًا بِمِثْلٍ، يَدًا بِيَدٍ، فَمَنْ زَادَ أَوِ اسْتَزَادَ فَقَدْ أَرْبَى، الْآخِذُ وَالْمُعْطِي فِيهِ سَوَاءٌ»

Abu Sa’id Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam shunday dedilar: ««Tillaga tilla, kumushga kumush, bug‘doyga bug‘doy, arpaga arpa, xurmoga xurmo va tuzga tuz o‘xshashga o‘xshash, tengma-teng, qo‘lma-qo‘l bo‘ladi. Kim bundan oshirsa yoki oshirishni talab qilsa, riboga qoʻl uribdi. Bunda oluvchi ham, beruvchi ham barobardir» (Sahihi Muslim, 1584).

Yana bir sahih hadisda:

عَنْ جَابِرٍ قَالَ: «لَعَنَ رَسُولُ اللهِ ﷺ آكِلَ الرِّبَا وَمُوكِلَهُ، وَكَاتِبَهُ وَشَاهِدَيْهِ، وَقَالَ: هُمْ سَوَاءٌ ».

Jobir roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ribo yeguvchini, yediruvchini, kotibini va ikki guvohini la’natladilar va «Ular (gunohda) barobardir», dedilar» (Sahihi Muslim, 1598).

Agar musulmon kishi biror ishga kirishmoqchi bo‘lsa-yu, uning shar’iy hukmini bilmasa, unga qoʻl urishdan oldin ilm ahlidan so‘rashi lozim. Bilmaslik har doim ham uzr bo‘lavermaydi. Siz olgan qarzlarga kelsak, faqat dastlabki olingan mablag‘ni (foizlarsiz) qaytarishga harakat qilishingiz kerak. Agar sudxo‘rlikni, ya’ni qo‘shimcha foizlarni toʻlashga majbur bo‘lsangiz va uni to‘lashdan boshqa ilojingiz bo‘lmasa, Alloh taologa tavba qilib, sizni kechirishi uchun qo‘lingizdan kelgancha harakat qiling. Shuningdek, o‘z ishingizda sobitqadam bo‘lib, o‘zingizni va molingizni poklash uchun imkon qadar sadaqalarni koʻpaytirishni maslahat beramiz.

Allohdan bizni O‘zining halol rizqi orqali haromdan saqlashini hamda O‘zining fazli bilan o‘zgalardan behojat qilishini so‘raymiz.

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

0

O’xshash fatvolar

  • Spirtli ichimliklar sotiladigan restoranda ishlash hukmi

    Ko‘plab musulmon talabalar bu mamlakatlarda yashash va o‘qish xarajatlarini qoplash uchun ishlashga majbur, chunki ularning aksariyati oilalaridan yetarli mablag‘ olmaydi. Shu bois, ishlash ular uchun hayotiy zarurat hisoblanadi. Ko‘pincha ular faqat spirtli ichimliklar sotiladigan yoki cho‘chqa go‘shti va boshqa taqiqlangan taomlar tayyorlanadigan restoranlardagina ish topishi mumkin. Bunday muassasalarda ishlashning hukmi qanday? Musulmonning spirtli ichimliklar va cho‘chqa go‘shti sotishi, spirtli ichimliklar ishlab chiqarishi va ularni g‘ayridinlarga sotishining shar’iy hukmi qanday? E’tibor bering, bu mamlakatlarda ba’zi musulmonlar buni o‘zlariga kasb qilib olishgan.

  • Musulmon kishi boʻlmagan joydagi masjidni sotish joizmi?

    Agar musulmonlar masjid joylashgan hududdan ko‘chib ketgan bo‘lsa va masjidning buzilishi yoki boshqalar tomonidan egallab olinishi xavfi bo‘lsa, masjidni sotishning hukmi qanday? Ko‘pincha musulmonlar uy sotib olib, uni masjidga aylantiradilar, ammo ko‘plab musulmonlar ish sharoitlari tufayli hududni tark etganda, masjid tashlandiq yoki qarovsiz qoladi va boshqalar uni egallab olishlari mumkin. Uni sotib, tushgan mablag‘ni musulmonlar yashaydigan hududda masjid qurishga sarflash joizmi? Bunday savdo yoki ayirboshlashning hukmi qanday? Agar uni boshqa masjidga almashtirishning iloji bo‘lmasa, masjid mablag‘ini sarflashning eng to‘g‘ri yo‘li qaysi?

  • Klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas apparatini olib tashlash hukmi

    Ko‘pchilik shifokorlar klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlashda ikkilanishadi. Shifokor ikki tuyg‘u o‘rtasida qoladi: bir tomondan, ular o‘lim va ogʻriq holatidagi insonning azobini cho‘zayotgan bo‘lishi mumkin va agar apparat olib tashlansa, bemor o‘lim orqali tinchlik topishi mumkin; boshqa tomondan esa, apparatni olib tashlash bemorning tirik qolish imkoniyatini yo‘qotishiga sabab bo‘lishidan xavotirlanishadi. Qachon klinik o‘lim holatidagi kishidan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlash joiz bo‘ladi?

  • Zakot pulidan yetimlarning mulkini ta’mirlash

    Men bir necha yil oldin otasi vafot etgan yetimlarning vasiysiman. Ularning oylik nafaqa daromadi taxminan 1000 dollar atrofida. Yillar davomida ular uchun katta miqdorda pul, jumladan zakotdan 40 ming dollarga yaqin mablagʻ yig‘dim. Endi ularga zakot olishdan to‘xtashim kerakmi? Qo‘limdagi zakot pulini nima qilsam bo‘ladi? Agar ularning ko‘chmas mulk fondidan ipoteka krediti bo‘yicha 64 ming dollar qarzi bo‘lsa, marhumning qarzini uzish uchun bu mablag‘ni to‘lashim joizmi? Shahar ma’muriyatidan olingan yerlari bo‘lsa, shu mablag‘lardan foydalanib atrofiga devor qurishimiz joizmi yoki yo‘qmi?

  • Oʻzida yoʻq molni sotish hukmi

    Sizning fikringizcha, «bay’u tasrif» (realizatsiyaga mol sotib olish) savdosi va chet eldan keltirilgan tovarlarni do‘konga yetib kelmasidan oldin sotishning islomiy hukmi qanday?

  • Saf to‘lganda iqtido qiluvchi imomning o‘ng tomonida turadimi

    Safda joy topa olmagan va imomning o‘ng tomoniga turib olgan muqtadiyning namozi hukmi qanday boʻladi?