Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Fiqh asoslari » Fiqh » Riboviy moldan foydalanish
0 – 0
Fatvo: 292

O'qildi: 102

Iyun 18, 2025

/ 22 Zulhijja 1446

Fatvo mavzusi: » » » » »

Riboviy moldan foydalanish

Savol

Savolim koʻplab muhtoj musulmonlar uchundir, ular oʻqish toʻlov-kontraktini toʻlay olmaganliklari sababli oʻquv dargohlaridan haydalmoqdalar. Ularning koʻpchiligida foizli bank hisoblari bor, lekin ular buni harom boʻlgani uchun ishlatmaydilar. Biz bu foizlarni nima qilishimiz kerak? Ularni bankka qoldirishimiz kerakmi yoki bu holatda gʻayriislomiy taʼlim muassasalariga oʻqish haqini toʻlash uchun ishlatish mumkinmi? Ishonarli dalillar keltirishingizni soʻrayman. Bu masala juda muhim va dolzarb, chunki yangi semestr endigina boshlandi va toʻlov-kontraktini toʻlash uchun mablagʻ yoʻq.

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakatuhu. Hurmatli birodarimiz: Nayrobi — Keniya sudyasi Shayx Ali Daroniy, Alloh sizni Oʻz panohida asrasin.

Sizning elektron pochta orqali yuborgan savolingiz, yaʼni sizning mamlakatingizdagi taʼlim muassasalarida tahsil olayotgan ehtiyojmand talabalar manfaati uchun foiz pullarini sarflashning hukmi haqidagi savolingiz bizga yetib keldi. Savolingizga javob berib, ushbu masala boʻyicha ulamolar aytgan ayrim fikrlarni sizga qisqacha bayon etamiz:

Agar musulmon kishi harom pul topgan yoki olgan boʻlsa, undan qutulishi vojib boʻladi. Bunda u moldan qutuluvchi shaxs oziq-ovqat, ichimlik, uy-joy, oila nafaqasi yoki oʻqitish uchun haq toʻlash kabi oʻziga foyda keltiradigan ishlarda ham, majburiy sugʻurta toʻlovlari yoki boshqa turdagi soliqlar va bojlar kabi oʻzidan zarar yoki zulmni daf qilishda ham foydalanmasligi kerak. Uni chiqarish chogʻida niyatni sadaqa emas, balki qutulish deb niyat qiladi, chunki Alloh pokdir va faqat pok narsani qabul qiladi.

Riboviy mablagʻlar esa, faqirlar va miskinlarga berish, muhtojlarning davolanish xarajatlari, shuningdek mujohidlar va qarzlarini toʻlay olmaydigan qarzdorlarning qarzini toʻlashga ishlatsa boʻladi. Bundan tashqari, bu pullarni Islom markazi ehtiyojlari uchun, jumladan masjidlar hamda yoʻllardagi tahoratxonalarni va shunga oʻxshash umumiy infratuzilmani taʼmirlash uchun sarflash mumkin.

Demak, bu pulni taʼlim muassasalarida tahsil olayotgan ehtiyojmand talabalarning oʻqishi uchun sarflash ham yuqorida aytib oʻtilgan xarajatlar doirasiga kiradi. Garchi bu muassasalar gʻayridinlar tomonidan boshqarilsa ham, oʻqish sohasi muboh boʻlishi sharti bilan bu joizdir. Foizdan kelgan pullar uni egasiga harom hisoblanadi, ammo bu pul berilgan odamlarga kelsak, ular uchun uni ishlatish joiz va haloldir, chunki u hech kimga tegishli boʻlmagan yoʻqolgan pul hukmida boʻladi.

Alloh bizni va sizni yaxshi amallar qilishga, dinni himoya qilishga va musulmonlarga yordam berishga muvaffaq qilsin.

Qoʻshimcha maʼlumot uchun: «Islomiy fatvolar 2/404-411»ga murojaat qiling.

Vassalomu alaykum va rahmatullohi va barokatuhu.

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

0

O’xshash fatvolar

  • Spirtli ichimliklar sotiladigan restoranda ishlash hukmi

    Ko‘plab musulmon talabalar bu mamlakatlarda yashash va o‘qish xarajatlarini qoplash uchun ishlashga majbur, chunki ularning aksariyati oilalaridan yetarli mablag‘ olmaydi. Shu bois, ishlash ular uchun hayotiy zarurat hisoblanadi. Ko‘pincha ular faqat spirtli ichimliklar sotiladigan yoki cho‘chqa go‘shti va boshqa taqiqlangan taomlar tayyorlanadigan restoranlardagina ish topishi mumkin. Bunday muassasalarda ishlashning hukmi qanday? Musulmonning spirtli ichimliklar va cho‘chqa go‘shti sotishi, spirtli ichimliklar ishlab chiqarishi va ularni g‘ayridinlarga sotishining shar’iy hukmi qanday? E’tibor bering, bu mamlakatlarda ba’zi musulmonlar buni o‘zlariga kasb qilib olishgan.

  • Musulmon kishi boʻlmagan joydagi masjidni sotish joizmi?

    Agar musulmonlar masjid joylashgan hududdan ko‘chib ketgan bo‘lsa va masjidning buzilishi yoki boshqalar tomonidan egallab olinishi xavfi bo‘lsa, masjidni sotishning hukmi qanday? Ko‘pincha musulmonlar uy sotib olib, uni masjidga aylantiradilar, ammo ko‘plab musulmonlar ish sharoitlari tufayli hududni tark etganda, masjid tashlandiq yoki qarovsiz qoladi va boshqalar uni egallab olishlari mumkin. Uni sotib, tushgan mablag‘ni musulmonlar yashaydigan hududda masjid qurishga sarflash joizmi? Bunday savdo yoki ayirboshlashning hukmi qanday? Agar uni boshqa masjidga almashtirishning iloji bo‘lmasa, masjid mablag‘ini sarflashning eng to‘g‘ri yo‘li qaysi?

  • Klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas apparatini olib tashlash hukmi

    Ko‘pchilik shifokorlar klinik o‘lim holatidagi bemordan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlashda ikkilanishadi. Shifokor ikki tuyg‘u o‘rtasida qoladi: bir tomondan, ular o‘lim va ogʻriq holatidagi insonning azobini cho‘zayotgan bo‘lishi mumkin va agar apparat olib tashlansa, bemor o‘lim orqali tinchlik topishi mumkin; boshqa tomondan esa, apparatni olib tashlash bemorning tirik qolish imkoniyatini yo‘qotishiga sabab bo‘lishidan xavotirlanishadi. Qachon klinik o‘lim holatidagi kishidan sun’iy nafas oldirish apparatini olib tashlash joiz bo‘ladi?

  • Zakot pulidan yetimlarning mulkini ta’mirlash

    Men bir necha yil oldin otasi vafot etgan yetimlarning vasiysiman. Ularning oylik nafaqa daromadi taxminan 1000 dollar atrofida. Yillar davomida ular uchun katta miqdorda pul, jumladan zakotdan 40 ming dollarga yaqin mablagʻ yig‘dim. Endi ularga zakot olishdan to‘xtashim kerakmi? Qo‘limdagi zakot pulini nima qilsam bo‘ladi? Agar ularning ko‘chmas mulk fondidan ipoteka krediti bo‘yicha 64 ming dollar qarzi bo‘lsa, marhumning qarzini uzish uchun bu mablag‘ni to‘lashim joizmi? Shahar ma’muriyatidan olingan yerlari bo‘lsa, shu mablag‘lardan foydalanib atrofiga devor qurishimiz joizmi yoki yo‘qmi?

  • Audiodarslar orqali ilm olish

    Hidoyat yo‘lini tanlab, ilm olishni xohlaydigan, ammo sharoitlari bunga imkon bermaydigan yoshlar bor. Ularga ulamolarning audio va videodarslari yetarli bo‘ladi? Shunda ular ham boshqa ilm izlovchilar kabi ilm toliblaridan hisoblanadimi yoki yo‘qmi?

  • Oʻzida yoʻq molni sotish hukmi

    Sizning fikringizcha, «bay’u tasrif» (realizatsiyaga mol sotib olish) savdosi va chet eldan keltirilgan tovarlarni do‘konga yetib kelmasidan oldin sotishning islomiy hukmi qanday?