O'qildi: 43
Noyabr 10, 2025
/ 19 Jumadal-ula 1447
Fatvo mavzusi: Duo — Iltijolar
Savol
Musulmon kishi yaxshilik alomatlarini ko‘rgan musulmon birodaridan duo so‘rashining hukmi qanday? Ayniqsa, u hajga yoki boshqa safarga ketayotgan bo‘lsa va undan g‘oyibona duo qilishini so‘rasa. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Uvaysni maqtagan va sahobalarni (Alloh ulardan rozi bo‘lsin) undan duo so‘rashga undagan. Uvays al-Qaraniy haqidagi hadisni Imom Muslim oʻz sahihlarida, 2542-hadisda keltirgan. Shayxul Islom Ibn Taymiyya bunga qarshi chiqqanmi va bu hadisni faqat Uvaysga xos deb aytganmi? Bizni foydalantiring, Alloh sizlarga tavfiq bersin.
O’xshash fatvolarJavob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Duosi qabul bo‘lishi umid qilinadigan kishidan, xoh u solihligi sababli bo‘lsin, xoh duo ijobat bo‘lishi umid qilinadigan joyga, masalan, safar, haj, umra va shunga o‘xshash joylarga ketayotgan bo‘lsin, duo so‘rashning asli joizdir.
Biroq agar bunda xavfli holat bo‘lsa, ya’ni duo so‘ragan kishi boshqalarning duosiga haddan ortiq suyanib qolsa, o‘zi bevosita Robbisiga iltijo qilishdan uzoqlashsa yoki duo so‘ralgan kishi mag‘rurlanib, duosi so‘raladigan darajaga yetganini o‘ylab, kibrga ketishidan qo‘rqilsa, bu holatda duo so‘rash man qilinadi. Agar bunday xavfni o‘z ichiga olmasa, duo so‘rashning asli joizdir. Shunga qaramay, biz aytamizki, bu yaxshi emas, chunki sahobalar (Alloh ulardan rozi bo‘lsin) bir-birlariga duo qilishni vasiyat qilish odatida bo‘lmaganlar.
Nabiy sollallohu alayhi va sallamning Umarga:
«Ey birodarim, bizni solih duolaringda unutma» degan rivoyatini Abu Dovud (1498) va Termiziy (3557) keltirgan bo‘lsalar-da, bu hadis zaif bo‘lib, Nabiy sollallohu alayhi va sallamdan sahih tarzda rivoyat qilinmagan.
Ayrim sahobalar (Alloh ulardan rozi bo‘lsin) Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan duo so‘rashlariga kelsak, ma’lumki, hech kim Nabiy sollallohu alayhi va sallamning martabasiga yeta olmaydi. Aks holda, Ukosha ibn Mihsan undan duo qilishini so‘raganida, u Ukoshani hisob-kitobsiz va azobsiz jannatga kiruvchilardan qilib qo‘ydi va: «Sen o‘shalardansan», dedi. Buni Buxoriy (6541-raqam) va Muslim (216, 218, 220-raqamlar) keltirgan.
Bir kishi kirib, ular uchun Allohdan yomg‘ir so‘rashini iltimos qilganida, u so‘ragan. Buni Buxoriy (1013-raqam) va Muslim (897-raqam) keltirgan. Nabiy sollallohu alayhi va sallamning sahobalarga Uvays al-Qaraniydan duo so‘rashni vasiyat qilishiga kelsak, bu shubhasiz unga xos edi. Ma’lumki, Uvays Abu Bakr, Umar, Usmon, Ali va boshqa sahobalar kabi emas edi, shunga qaramay, u sahobalaridan birortasiga ulardan birining duosini so‘rashni vasiyat qilmagan. Javobning xulosasi shuki, agar u xavfli narsalarni o‘z ichiga olmasa, duosi qabul bo‘lishi umid qilingan kishidan duo so‘rashning zarari yo‘q. Shunga qaramay, uni tark etish afzal va maqbulroqdir.
Alloh bilguvchiroqdir.
Bu javob foydali bo’ldimi?