O'qildi: 251
17.07.2025
/ 22 Muharram 1447
Fatvo mavzusi: Eʼtiqod masalalari » Mazhab va dinlar » Mazhab va firqalar
Javob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Aqida insonning qalbi va ruhida aniq va qat’iy ishonch bilan e’tiqod qilinadigan masalalarni anglatadi. Unda hech qanday shubha va noaniqlik bo‘lmaydi.
«Aqida» so‘zi lug‘atda «aqd» (bog‘lamoq) o‘zagidan kelib chiqqan o‘zagidan kelib chiqqan bo‘lib, aniqlik, tasdiqlash, ishonch kabi ma’nolarni anglatadi. Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qiladi:
«Alloh sizlarni tillaringizdagi behuda qasamlaringiz sababli jazolamaydi. Balki (dillaringizdagi) mahkam tuggan qasam sababli (agar shunday qasamni buzsangiz) jazolaydi» (Moida: 89).
Qasamlarni bog‘lash faqat qalbning niyati va qat’iyati bilan bo‘ladi. Bu yerda «mahkam tuggan qasam» deb tarjima qilingan fe’l «’aqqada», «ta’qid» bo‘lib, u insonning qalbidagi qat’iyatni anglatadi. Arab tilida «aqada’l habl» (arqon bog‘ladi) deyilganda, arqonning mahkam tortilgani nazarda tutiladi.
E’tiqod so‘zi ham shu o‘zakdan kelib chiqqan bo‘lib, bog‘lash va mustahkamlash ma’nosini anglatadi. «A’taqodtu kazaa» iborasi: «Men bunga qalbimda ishonaman» degan ma’noni bildiradi va bu aqliy ishonchdir.
Islomda aqida ilm masalasidir. Musulmon kishi qalbida hech qanday shubha va gumonlarsiz, ishonch va e’tiqod bilan iymon keltirishi lozim. Chunki Alloh O‘z Kitobida va O‘z vahiylari orqali Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga aqida haqida xabar bergan.
Aqida tamoyillari
Aqida tamoyillari Alloh bizga ishonishni buyurgan narsalardir. Bu haqda Qur’oni Karimda shunday deyilgan:
«Payg‘ambar o‘ziga Parvardigoridan nozil qilingan narsaga iymon keltirdi va mo‘minlar (ham iymon keltirdilar). Allohga, farishtalariga, kitoblariga va payg‘ambarlariga iymon keltirgan har bir kishi (aytdi): «Uning payg‘ambarlaridan biron kishini ajratib qo‘ymaymiz». Va «Eshitdik va itoat etdik. Parvardigoro, gunohlarimizni mag‘firat qilishingni so‘raymiz. Va faqat O‘zingga qaytajakmiz», dedilar» (Baqara: 285).
Shuningdek, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam Jabroil alayhissalom u kishidan Islom va iymon haqida so‘ragan mashhur hadisda:
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Bir kuni Nabiy sollallohu alayhi va sallam odamlar bilan o‘tirgan edilar, huzurlariga Jabroil keldi va: «Iymon nima?» deb soʻradi. U zot: «Iymon – Allohga, Uning farishtalariga, Unga ro‘baro‘ bo‘lishga va Uning rasullariga iymon keltirishing va qayta tirilishga iymon keltirishing», dedilar (Sahihi Buxoriy, 50).
Demak, Islomda aqida Qur’on va sahih hadislarda kelgan ilmiy masalalar bo‘lib, musulmonning qalbi Alloh va Rasulini tasdiqlash uchun qat’iy ishonishi lozim bo‘lgan masalalarni anglatadi.
Alloh bilguvchiroqdir.
Bu javob foydali bo’ldimi?