O'qildi: 7
Dekabr 7, 2025
/ 16 Jumadal-oxira 1447
Fatvo mavzusi: Namozni tark qiluvchi
Savol
Sahih hadislarda namozni tark etgan odam kofir bo‘lishi aniq aytilgan. Hadisning zohiriy ma’nosini oladigan bo‘lsak, namozni ataylab tark etganlarni merosdan mahrum qilish, ularga alohida qabriston ajratish, janoza namozlarini o‘qimaslik va ularga salom bermaslik kerak, chunki kofirga tinchlik-omonlik yo‘q. Shuni unutmasligimiz kerakki, agar namoz o‘qiydiganlarni mo‘min va kofir erkaklar qatoriga qo‘shadigan bo‘lsak, bu 6 foizdan oshmasligi mumkin, ayollarning foizi esa undan ham past. Yuqoridagilarga shariatning munosabati qanday va namozni tark etgan kishiga salom berish yoki salomiga alik olishning hukmi qanday?
O’xshash fatvolarJavob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Namozning farzligini inkor qilmasdan, uni qasddan tark etgan musulmonlar haqida ulamolar turli fikrlarga ega. Ba’zi ulamolar bunday kishilarni Islom dinidan chiqaradigan kufr amalini qilgan, ya’ni murtad deb hisoblaydilar. Bunday kishilarga tavba qilishlari uchun uch kun muhlat beriladi. Agar shu muddat ichida tavba qilsalar, yaxshi; aks holda murtadlik uchun qatl etiladi. Ularga janoza o‘qilmaydi va musulmonlar qabristoniga dafn etilmaydi. Tirik yoki o‘lik bo‘lishidan qat’i nazar, ularga salom berilmaydi va salomlariga alik olinmaydi. Ular uchun mag‘firat so‘ralmaydi va rahmat tilanmaydi. Ular meros olmaydi va ularning mol-mulki ham meros bo‘lmaydi. Aksincha, ularning barcha mulki musulmonlar xazinasiga o‘tkaziladi. Bu hukm namozni qasddan tark etuvchilar soni ko‘p yoki oz bo‘lishidan qat’i nazar amal qiladi. Bu fikr dalillar nuqtai nazaridan eng to‘g‘ri va kuchli hisoblanadi.
Abdulloh ibn Burayda otasidan rivoyat qilib aytadi: «Men Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning shunday deyayotganlarini eshitdim: «Biz bilan ularning o‘rtasidagi ahd – namozdir. Bas, kim uni tark qilsa, batahqiq, kofir bo‘libdi» (Musnadi Ahmad, 22937; Hadis hukmi: «sahih». Manba: «Sahihul Jome’», 4143).
Boshqa hadisda:
Jobir roziyallohu anhu aytadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning: «Namozni tark qilish kishi bilan shirku kufr o‘rtasidadir», deganlarini eshitganman» (Sahihi Muslim, 82).
Imom Muslim bu hadisni boshqa tegishli hadislar bilan birga o‘zining «Sahih» to‘plamida rivoyat qilgan.
Jumhur ulamolar aytishadi: agar kishi namozning farzligini inkor etsa, u kofir va Islom dinidan qaytgan murtad sanaladi hamda uning hukmi birinchi fikrda batafsil bayon qilinganidek bo‘ladi.
Agar namozning farzligini inkor qilmasa-yu, lekin uni tark etsa, masalan, dangasalik tufayli, u katta gunoh qilgan hisoblanadi, ammo bu ishi bilan Islom millatidan chiqib ketmaydi. Bunday kishini uch kun davomida tavbaga chaqirish vojib bo‘ladi. Agar tavba qilsa, Allohga hamd bo‘lsin; aks holda, u kofirlik uchun emas, balki shar’iy jazo sifatida qatl etiladi. Shunga ko‘ra, u yuviladi, kafanlanadi, janozasi o‘qiladi, uning uchun mag‘firat va rahmat so‘raladi, musulmonlar qabristoniga dafn etiladi, meros oladi va uning mol-mulkiga boshqalar merosxo‘r bo‘ladi. Umuman olganda, gunohkor musulmonlarga tegishli hukmlar unga hayotida ham, vafotidan keyin ham qo‘llaniladi.
Bu javob foydali bo’ldimi?