Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning martabalari

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Azon va chaqiriqni eshitgan kishi muazzinga ergashishi shariatda belgilangan. Azonga ergashib bo‘lgach, Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamga salavot aytiladi va so‘ng sahih hadisda kelgan duoni aytadi.

Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim azonni eshitganida: «Allohumma! Robba hazihid-da’vatit-taamma, vassolatil qoima, ati Muhammadanil-vasiylata val-fazila. Vab’as’hu maqomam mahmudanillazi va’adta», desa, qiyomat kuni unga shafoatim vojib bo‘ladi», dedilar» (Sahihi Buxoriy, 614).
Izoh: Ushbu azon duosining ma’nosi quyidagicha: «Allohim, ey ushbu tugal azonning va to‘kis namozning Robbi! Muhammadga vasila* va fazilat* bergin hamda uni O‘zing va’da qilgan «Maqomi mahmud»da* tiriltirgin».

Ma’lumot uchun: Duoda kelgan «vasila» – jannatdagi yagona maqom bo‘lib, unga insoniyatdan faqat bir kishi erishadi. O‘sha maqomni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uchun so‘rash ummatlarning burchidir. Zero, vasila bashariyat sayyidiga berilmasa, kimga ham berilardi.

Yuqoridagi sahih hadisda vorid boʻlgan duoda, koʻrib turganingizdek «yuqori daraja» (الدرجة العالية الرفيعة) iborasi yo‘q, shuning uchun azon duosida bu kalimalarni aytishdan chetlanish kerak . «Vasila va fazilat» so‘zidagi bog‘lovchi bayon bog‘lovchisi, ya’ni «vasila – bu buyuk fazilatdir», degan ma’noni bayon qiladigan bog‘lovchidir. «Vasila» boshqa maxluqotlardan yuqori daraja bo‘lib, Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallam uni Abdulloh ibn Amr ibn Os rivoyat qilgan hadisda tushuntirganlar.

Abdulloh ibn Amr ibn Os roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitganman: «Muazzinni (azon aytayotganini) eshitsangiz, uning aytganini aytib turinglar, keyin menga salavot aytinglar. Kim menga bir marta salavot aytsa, buning uchun Alloh unga o‘nta salavot aytadi. Keyin menga Allohdan vasila so‘ranglar. U jannatdagi bir manzil bo‘lib, Allohning birgina bandasidan boshqasiga loyiq emas. O‘sha men bo‘laman deb umid qilaman. Endi kim mening uchun vasila so‘rasa, shafoat unga vojib bo‘libdi» (Sahihi Muslim, 384).

«Maqomi mahmud» esa bandalar orasida ajrim qilish uchun Alloh taoloning huzuridagi ulug‘ shafoatdir. Unga faqat Muhammad sollallohu alayhi va sallamga ruxsat beriladi. Bu Alloh taoloning Payg‘ambari sollallohu alayhi va sallamga aytgan so‘zida zikr qilingan:

«Quyosh og‘ishidan to tun qorong‘usigacha namozni to‘kis ado qiling va tonggi o‘qishni (bomdod namozini) ham (to‘kis ado qiling). Zero tonggi o‘qish (kecha va kunduz farishtalari) hozir bo‘ladigan namozdir. Kechaning (bir qismida) uyg‘onib o‘zingiz uchun nafl (ibodat) bo‘lgan namozni o‘qing! Shoyadki, Parvardigoringiz sizni (Qiyomat Kunida Buyuk Shafoatni — hisob-kitobni boshlashini Allohdan so‘rab beruvchi) maqtovli maqomda tiriltirur» (Isro: 78-79).

Bu «maqomi mahmud» deb nomlanishiga sabab, barcha xaloyiqlar bu maqom uchun Muhammad sollallohu alayhi va sallamni maqtashlaridir, chunki uning shafoati Qiyomat dahshatlaridan qutulish va hisob-kitobga o‘tish hamda xaloyiqlar orasida ajrim qilish sababidir.

Alloh bilguvchiroqdir.