Obligatsiyalar (qimmatli qogʻozlar) savdosi joizmi?

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Obligatsiya – emitent (chiqaruvchi) egasiga muddati kelganda nominal qiymatni to‘lash, shuningdek obligatsiyaning nominal qiymati bo‘yicha kelishilgan foizlarni yoki kelishilgan daromadni (lotereya yutuqlari, bir martalik to‘lov yoki chegirma shaklida) to‘lash majburiyatini olgan sertifikatdir.

Islom Fiqhi Akademiyasi obligatsiya bitimlarining hukmini o‘rganib chiqib, quyidagi qarorni qabul qilgan:

Birinchi: Asosiy summa bilan birga foiz yoki shartnomaviy daromadni to‘lash majburiyatini aks ettiruvchi obligatsiyalarni chiqarish, sotib olish yoki muomalaga kiritish shar’an haromdir. Chunki ular sudxo‘rlik qarzlari hisoblanadi. Unda emitentning kim boʻlishining ahamiyati yoʻq, u xoh xususiy yoki davlat tashkiloti bo‘lishidan qat’i nazar hukm oʻzgarmaydi. Ularni sertifikat, investitsiya hujjati yoki jamg‘arma sertifikati deb atash, sudxo‘rlik foizini foyda, komissiya yoki daromad deb nomlashga oʻxshaydi va ularning mohiyatini o‘zgartirmaydi.

Ikkinchi: Yutuqli obligatsiyalar ham haromdir, chunki ular barcha qarz beruvchilar yoki ularning bir qismi uchun (aniq belgilanmagan) qo‘shimcha foyda yoki shartli qarz hisoblanadi. Bundan tashqari, ularda qimor shubhasi ham bor.

Uchinchi: Harom obligatsiyalarga ruxsat etilgan muqobillar orasida (chiqarish, sotib olish yoki muomalaga kiritish nuqtai nazaridan) muayyan loyiha yoki investitsiya faoliyati uchun muzoraba asosida chiqariladigan obligatsiyalar yoki sukuklar mavjud. Bunda mulkdorlar qat’iy belgilangan foiz yoki foyda olmaydilar, balki o‘zlariga tegishli obligatsiyalar yoki sukuklar miqdoriga mutanosib ravishda loyiha foydasidan ulush oladilar. Ular bu foydani faqat u haqiqatda yuzaga kelgandagina oladilar.

Alloh bilguvchiroqdir.