Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Oilaviy masalalar » Er-xotin huquqlari » Pul topmasa ham oilada erkak boshliqdir
0 – 0
Fatvo: 930

O'qildi: 61

Iyul 17, 2025

/ 20 Safar 1447

Fatvo mavzusi: »

Pul topmasa ham oilada erkak boshliqdir

Savol

Agar erkak oilaning asosiy daromad manbai bo‘lmasa, u oila boshlig‘i hisoblanadimi?

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Qavvomlik, ya’ni oiladagi rahbarlik Alloh taolo ayolga emas, faqat erkaklarga xos qilib belgilagan ishlardan biridir. Ya’ni, er ayolning ishonchli vasiysidir, uning ishlarini boshqaradi, holatini isloh qiladi va xuddi hokim o‘z fuqarolariga boshchilik qilganidek, er ayolning ustidan boshqaruvchi sifatida hukm yuritadi. Alloh taolo aytadi:

﴿وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾

«Va erkaklar uchun (ayollar) ustida bir daraja (imtiyoz) bor» (Baqara: 228).

U Zot yana aytadi:

﴿الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ﴾

«Erkaklar xotinlari ustida rahbardirlar. Bunga sabab Alloh ularning birovlarini birovlaridan (ya’ni, erkaklarni ayollardan) ortiq qilgani va erkaklar (xotinlari va oilalari uchun) o‘z mol-mulklaridan sarf-xarajat qilganlaridir» (Niso: 34).

Ibn Kasir aytadi: «Ya’ni, erkak ayolga boshchilik qiladi. U ayolning boshlig‘i, kattasi, hukmdori va agar ayol to‘g‘ri yo‘ldan toysa, uni to‘g‘rilovchidir». Alloma shayx Amin Shinqitiy shunday deydi: «(Alloh) erkakning ayoldan afzalligini ishora qilgan, chunki erkaklik sharaf va mukammallik, ayollik esa yaratilishdagi tabiiy nuqsondir. Butun insoniyat bunga ittifoq qilgan koʻrinadi, chunki ayollar barcha xalqlar tomonidan eng go‘zal taqinchoq va bezaklar bilan bezatiladi. Bu ularning tabiiy kamchiligini to‘ldirishdir… Shuningdek, ayollar orasidagi kamdan-kam uchraydigan holatlarga e’tibor bermaslik kerak, chunki istisno holatlarga asoslanib hukm chiqarilmaydi».

Rahbarlikning sabablari quyidagilardir:

  1. 1. Aql va farosat barkamolligi: Qurtubiy aytadi: «Erkaklar aql va boshqaruv jihatidan ustunlikka ega, shuning uchun ularga ayollarga g‘amxo‘rlik qilish huquqi berilgan».
  2. 2. Dindagi kamolot: chunki ayol hayz ko‘radi va nifos (tug‘ruqdan keyingi qon) holatida bo‘ladi, bu davrda namoz o‘qimaydi va ro‘za tutmaydi, erkak esa bunday emas.
  3. 3. Mahr va nafaqa kabi moliyaviy majburiyatlar erkakka yuklatilgan, ayolga emas. Shuning uchun agar er ayolga nafaqa qilishdan bosh tortsa, ayolga sud orqali nikohni bekor qilish huquqi beriladi.

Xulosa qilib aytganda, vasiylik Qur’oni Karimda aytilganidek, erkakka tegishlidir. Agar ayol erkakka, o‘ziga va farzandlariga sarf-xarajat qilsa, bu xayriya hisoblanadi. Alloh taolo aytganidek:

﴿فَإِن طِبۡنَ لَكُمۡ عَن شَیۡءࣲ مِّنۡهُ نَفۡسࣰا فَكُلُوهُ هَنِیۤـࣰٔا مَّرِیۤـࣰٔا﴾

«Agar ular (ayollar) sizlarga undan (mahridan) biror narsani o‘z xohishlari bilan tutsalar, bas, uni yenglar. Osh bo‘lsin, ofiyat bo‘lsin» (Niso: 4).

Rahbarlik har qanday holatda ham erkakka tegishli bo‘lib, erkak kishining, masalan, ko‘chaga chiqishdan oldin ayoldan ruxsat so‘rashi mantiqqa to‘g‘ri kelmaydi.

 

Alloh bilguvchiroqdir.

 

Masalani kengroq o‘rganish uchun quyidagilarga qarang: Ibn Arabiyning «Ahkamul Qur’on» (1/531), Jassos Al-Hanafiyning «Ahkom» (2/188), Qurtubiy tafsiri (2/169), Ibn Kasir tafsiri (1/491), Amin Shinqitiyning «Azvoul Bayon» (1/136-137 muhim).

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

0

O’xshash fatvolar

  • Nikohsiz sevishning ayanchli oqibati

    Men bir musulmon yigitni qattiq sevaman va unga turmushga chiqmoqchiman. Alloh erkak va ayol o‘rtasidagi noshar’iy munosabatlarni harom qilganini bilaman. Bu munosabatimiz uchun qalbimda chuqur afsus chekyapman. Sezishimcha, biz Alloh nafratlanadigan munosabatda bo‘lganimiz uchun u menga uylanmaydi, chunki u menga nisbatan hurmatini yo‘qotgan. Bu masala haqida Qur’onda nima deyilgan?

  • Ayolning orqa avratiga yaqinlik qilish hukmi

    Muhtaram shayximiz, ushbu noqulay savolni berganim uchun uzr soʻrayman. Savolim: xotinning orqa avratidan yaqinlik qilishning hukmi qanday?

  • Er-xotin orasidagi jinsiy aloqalarning me’yori

    Er-xotin nikoh kechasida jinsiy aloqa qilishi mumkinmi? Agar javob ijobiy bo‘lsa, er xotini bilan bir haftada qancha marta jinsiy aloqada bo‘lishi mumkin, bir martami yo ko‘proq yoki kamroqmi? Iltimos, so‘ramoqchi bo‘lgan narsani ifodalash uchun boshqa so‘z topa olmadim.

  • Er-xotin Islomga kirganda nikohni yangilash shart emas

    Er-xotin Islomga kirsa, nikoh shartnomasini yangilashi kerakmi?

  • Otaning roziligi va kuyovning Islomni qabul qilishi – muslima ayolga uylanishning shartidir

    Men musulmonman va singlim nasroniy kishi bilan unashtirilgan, u rozi bo‘lgan va ular nikoh qilishmoqchi. Erkak Islomga kirmoqchi. Nima qilishni bilmayapman. Bu nikohga qarshi chiqishga haqqim bormi? Ota-onam bu nikohga mutlaqo qarshi va juda tashvishda, asosan erkak boshqa madaniyatdan kelgani va bizga qarindosh emasligi sababli. Iltimos, nima qilishim kerakligi haqida maslahat berishingizni so‘rayman, chunki men xavotirdaman va vaqt tez o‘tib bormoqda. Rahmat.

  • Musulmon xotiniga kirishni istaganda nima qilishi kerak?

    Nikoh qanday bo‘lishini bilmoqchiman. Ya’ni, to‘y marosimi qanday o‘tkazilishi kerak? Qancha mehmon taklif etiladi? Belgilangan miqdor bormi? To‘y marosimi paytida, mehmonlarni kutib olish marosimida yoki ziyofatda musiqa qo‘yish joizmi? Shuningdek, to‘y marosimi va mehmondorchilikni tashkil etish kimning zimmasida ekanligini ham aytib oʻtsangiz. Bu kuyovning vazifasimi yoki kelinning vazifasimi? Javobni iloji boricha tezroq bilishni istardim, toki oilamga ma’lumot bera olishim va Allohning izni bilan, buni hayotga tatbiq etishim uchun. Shoyad Alloh menga va nikohimga baraka bersa.