Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Ilm va daʼvat » Daʼvat » Hadisni inkor qiluvchi ota-onaga yaxshilik qilish
0 – 0
Fatvo: 245

O'qildi: 147

Iyun 16, 2025

/ 20 Zulhijja 1446

Fatvo mavzusi: » »

Hadisni inkor qiluvchi ota-onaga yaxshilik qilish

Savol

Men dindor boʻlmagan oilada yashayman. Oilam meni dindorligim uchun taʼqib qilib, ustimdan kulishadi. Men – Allohga hamdlar boʻlsin – sunnatga amal qilaman. Otamning eʼtiqodi quyidagicha: U “Qurʼon oyatlarini sharhlaydigan hadislar, masalan namoz haqidagi hadislarga amal qilish kerak. Ammo Qurʼonda kelmagan masalalarni bayon qiladigan hadislarga kelsak, masalan, begona ayolga qoʻl berib koʻrishishdan qaytarilgan hadisiga amal qilish shart emas”, deb hisoblaydi. Uning bundan boshqa notoʻgʻri eʼtiqodlari ham bor. Ota-onaga yaxshilik qilish vojibligini bilaman. Ammo otamning eʼtiqodini eʼtiborga olgan holda, uning ortida namoz oʻqishim joizmi? Agar nojoiz boʻlsa, uni xafa qilmaslik uchun u bilan namoz oʻqiyotgandek koʻrinib, keyin namozimni qayta oʻqib olsam boʻladimi?

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Aziz birodarim, siz tushib qolgan vaziyat, shubhasiz, ogʻirdir. Moʻmin kishi uchun toʻgʻri yoʻldan – ahli sunna val jamoa yoʻlidan adashgan, zalolatga botgan ota bilan yashash oson emas. Lekin musulmon bunday holatga sabr qilib, otaga yumshoqlik bilan nasihat qilib, unga nisbatan farzandining takabburligini yoki kamsitishini sezdirmaydigan, balki munosib vositalar bilan haqni tushuntirishda ulkan ajr bordir. U farzandining nasihatini otaligini eʼtirof etuvchi, uni hurmat qiluvchi va mehribon farzandning nasihati deb his qilishi lozim. Xuddi Ibrohim alayhissalomning otasiga daʼvati kabi.

Alloh taolo aytdi:

﴿وَٱذۡكُرۡ فِی ٱلۡكِتَـٰبِ إِبۡرَ ٰ⁠هِیمَۚ إِنَّهُۥ كَانَ صِدِّیقࣰا نَّبِیًّا ۝٤١ إِذۡ قَالَ لِأَبِیهِ یَـٰۤأَبَتِ لِمَ تَعۡبُدُ مَا لَا یَسۡمَعُ وَلَا یُبۡصِرُ وَلَا یُغۡنِی عَنكَ شَیۡـࣰٔا ۝٤٢ یَـٰۤأَبَتِ إِنِّی قَدۡ جَاۤءَنِی مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَمۡ یَأۡتِكَ فَٱتَّبِعۡنِیۤ أَهۡدِكَ صِرَ ٰ⁠طࣰا سَوِیࣰّا ۝٤٣ یَـٰۤأَبَتِ لَا تَعۡبُدِ ٱلشَّیۡطَـٰنَۖ إِنَّ ٱلشَّیۡطَـٰنَ كَانَ لِلرَّحۡمَـٰنِ عَصِیࣰّا ۝٤٤ یَـٰۤأَبَتِ إِنِّیۤ أَخَافُ أَن یَمَسَّكَ عَذَابࣱ مِّنَ ٱلرَّحۡمَـٰنِ فَتَكُونَ لِلشَّیۡطَـٰنِ وَلِیࣰّا ۝٤٥قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنۡ ءَالِهَتِی یَـٰۤإِبۡرَ ٰ⁠هِیمُۖ لَىِٕن لَّمۡ تَنتَهِ لَأَرۡجُمَنَّكَۖ وَٱهۡجُرۡنِی مَلِیࣰّا ۝٤٦ قَالَ سَلَـٰمٌ عَلَیۡكَۖ سَأَسۡتَغۡفِرُ لَكَ رَبِّیۤۖ إِنَّهُۥ كَانَ بِی حَفِیࣰّا ۝٤٧﴾

(Ey Muhammad alayhis-salot-u vas-salom), ushbu Kitobda Ibrohim (qissasini) zikr qiling! Darhaqiqat, u juda rostgoʻy paygʻambar edi. Eslang, u otasiga: «Ey otajon, nega siz eshitmaydigan, koʻrmaydigan va sizga biron foyda yetkaza olmaydigan butga ibodat qilasiz? Ey otajon, darhaqiqat, sizga kelmagan ilm-maʼrifat menga keldi. Bas, siz menga ergashing, sizni haq yoʻlga hidoyat qilurman. Ey otajon, siz shaytonga ibodat-qullik qilmangiz. Chunki shayton Rahmonga osiy boʻlgandir. Ey otajon, haqiqatan men sizga Rahmon tomonidan azob yetib, (doʻzaxda) shaytonga doʻst-yaqin boʻlib qolishingizdan qoʻrqurman», deganida. (Otasi) aytdi: «Sen mening xudolarimdan yuz oʻgirasanmi, ey Ibrohim?! Qasamki, agar sen (mening xudolarimni soʻkishdan) toʻxtamasang, albatta, seni toshboʻron qilurman va (yoki) meni butunlay tark et!» (Ibrohim) dedi: «Omon boʻling. Endi Parvardigorimdan sizni magʻrifat qilishini soʻrayman. Shak-shubhasiz, U menga mehribon boʻlgan Zotdir» (Mariyam: 41-47).

Ibrohim alayhissalom otasiga eng muloyim soʻzlar bilan: «Ey otajon» deb murojaat qildi. Unga «men olimman, siz johilsiz» demadi. Balki «Ey otajon, darhaqiqat, sizga kelmagan ilm-maʼrifat menga keldi» deb, otasiga boʻlgan rahm-shafqatini va uning salomatligiga boʻlgan qaygʻusini koʻrsatdi. Shuning uchun: «Ey otajon, haqiqatan men sizga Rahmon tomonidan azob yetib, (doʻzaxda) shaytonga doʻst-yaqin boʻlib qolishingizdan qoʻrqurman» dedi. Otasi haqiqatni rad etib, uni toshboʻron qilish bilan tahdid qilganida, Ibrohim odob bilan: « Omon boʻling. Endi Parvardigorimdan sizni magʻrifat qilishini soʻrayman» deb, uning uchun magʻfirat soʻrashga vaʼda berdi. Solih farzandning adashgan ota-onasiga daʼvati mana shunday boʻlishi kerak.

Unutmang, sunnatni yoki sunnatdan biror narsani inkor qilish masalasi juda xavfli masaladir — bu mavzu boʻyicha oʻrni kelganda batafsil maʼlumot beramiz — ammo bu yerda qisqacha aytadigan boʻlsak, agar otangizning bidʼati uni islomdan chiqaradigan boʻlsa, masalan, sunnatni butunlay inkor qilib, unga hujjat-dalil keltirilgandan keyin ham haqiqatni tan olmasa, u holda kofirligi sababli uning ortida namoz oʻqish durust emas. Ammo agar otangizning bidʼati kufrgacha bormasa, masalan sunnatda kelgan baʼzi hukmlarga (eʼtiborsizligi sababli) amal qilmasa, u holda uning ortida namoz oʻqishingiz joiz va namozingiz durust sanaladi. 

Alloh bilguvchiroqdir.

Qoʻshimcha

Shayx Muhammad ibn Solih ibn Usaymin bu savolga quyidagicha javob berdilar:

Inkor qilishning ikki sababi boʻladi:
1. Taʼvil inkori
2. Jahd inkori

Agar jahd inkori boʻlsa, yaʼni u «men Rasululloh sollallohu alayhi va sallam buni aytganini bilaman, shunday boʻlsada buni inkor qilaman va qabul qilmayman» desa, bu inson islomdan chiqqan murtad – kofir sanaladi va uning ortida namoz oʻqish joiz boʻlmaydi.

Agar inkor taʼvil inkori boʻlsa, taʼvil ehtimolli, lugʻat jihatidan maqbul va shariat manbalarini tushunishdan kelib chiqqan boʻlsa, bu odam kofir emas, bidʼatchi deyiladi. Agar u bidʼat eʼtiqodda boʻlsa uning ortida namoz oʻqish joiz. Ammo uning ortida namoz oʻqimaslik hidoyatiga sabab boʻlsa, yaʼni shu sababli u oʻzini toʻxtatib, masalani yana bir bor oʻylab koʻrishi ehtimoli boʻlsa, uning ortida namoz oʻqimagan afzal.

Ammo savolda aytilgan otaga kelsak, u baʼzi sunnatlarni, yaʼni Qurʼonga muvofiq va uni sharhlaydigan sunnatlarini tan oladi. Ayni paytda u boshqa sunnatlarni, yaʼni Qurʼonga qoʻshimcha boʻlgan sunnatlarni inkor etadi. Bu eʼtiqod (Qurʼoniylik eʼtiqodi) ulkan bidʼatlar sarasidandir. Islom shariati bu eʼtiqodni qattiq qoralagan. Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallamdan sahih hadisda kelganidek:

عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي رَافِعٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَا أُلْفِيَنَّ أَحَدَكُمْ مُتَّكِئًا عَلَى أَرِيكَتِهِ يَأْتِيهِ الْأَمْرُ مِنْ أَمْرِي مِمَّا أَمَرْتُ بِهِ أَوْ نَهَيْتُ عَنْهُ فَيَقُولُ لَا نَدْرِي مَا وَجَدْنَا فِي كِتَابِ اللَّهِ اتَّبَعْنَاهُ».

Ubaydulloh ibn Abu Rofeʼ otasi roziyallohu anhudan rivoyat qiladi: «Nabiy sollallohu alayhi va sallam shunday dedilar: «Birortangiz supasida yonboshlab yotganida unga men buyurgan yoki qaytargan ishlardan birortasi yetib borganida zinhor «Buni bilmaymiz, biz Allohning Kitobida nima kelsa, shunga ergashamiz», deganini koʻrmayin» (Sunani Abu Dovud, 4605).

Bu insonning dunyo va oxiratiga xavf soluvchi ulkan bidʼatdir. 

Alloh bilguvchiroqdir.

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

2

O’xshash fatvolar

  • Muslima ayolning g‘ayridinga turmushga chiqishi hukmi

    Musulmon ayolning g‘ayridin erkakka turmushga chiqishining hukmi qanday, ayniqsa, ayol nikohdan so‘ng erining Islomni qabul qilishiga umid qilsa? Bu ko‘pincha musulmon ayollarning ehtiyojlarini qondira oladigan musulmon erkaklarning yo‘qligi bilan oqlanadi. Bunday holatlarda ayollar ko‘pincha to‘g‘ri yo‘ldan ozish yoki juda og‘ir sharoitlarda yashash xavfi borligini ta’kidlashadi.

  • Chekadigan kishi bilan birga o‘tirish hukmi

    Sir emaski, shariat harom qilgan tamaki hamma joyda – ishxonada, uyda va jamoat joylarida keng tarqalgan. Savol: Chekuvchilar bilan birga o‘tirish joizmi? Agar uyda yoki umumiy majlislarda chekuvchi bilan birga o‘tirgan bo‘lsangiz, u yerdan chiqib ketishingiz kerakmi?

  • Ayollar sovg’a ulashishdagi adolat mezoni

    Bir erkakning ikki xotini bor. Bizning urf-odatlarimizga ko‘ra, er ayoli farzand ko‘rgandan so‘ng unga sovg‘a beradi. Agar xotinlardan biri farzand ko‘rsa, er ikkala xotiniga ham sovg‘a berishi kerakmi yoki faqat farzand ko‘rgan xotinigagina bersa bo‘ladimi?

  • Da’vatdagi ilk qadam

    Agar kimdir boshqa bir insonni Islomga da’vat etmoqchi bo‘lsa, u da’vatni qanday boshlashi va nimaga da’vat qilishi kerak?

  • Ayol kishi turmushga chiqishi shartmi?

    Ayol kishi turmushga chiqishi shartmi?

  • Musulmonga turmushga chiqish uchun Islomga kirish

    Mening asli Pokistonlik musulmon do‘stim (yigitim) bor. U hozir Yevropadagi bir davlatda yashamoqda, men esa Yevropaning boshqa bir davlatida yashayman va men nasroniy diniga e’tiqod qilaman. U mendan unga turmushga chiqishimni so‘radi va men rozi bo‘ldim, ammo muammo uning oilasida. Ular unga kelin tanlab qo‘yishgan, lekin u o‘sha qizga uylanishni xohlamaydi. Biroq, agar men Islomga kirmasam, u otasining hurmati uchun har qanday narsaga rozi bo‘lishi mumkin. Agar shunday yoʻl tutsam, u otasi bizning nikohimizga rozi bo‘lishiga umid qilyapti. Buni bilgach, undan: «Oilangiz sizning g‘arblik qizga uylanishingizga qanday munosabat bildiradi?», deb so‘radim. Biroq u bu savolga javob bera olmadi. Endi mening savolim: uning oilasining bu masalaga munosabati haqida qanday fikrdasiz? Agar men musulmon bo‘lsam, otasi rozi bo‘lishi mumkinmi?