O'qildi: 47
Iyul 27, 2025
/ 20 Safar 1447
Fatvo mavzusi: Jazolar va ehtiyot choralari » Nikoh ahkomlari » Zino va bachchabozlik
Savol
Men bir musulmon yigitni qattiq sevaman va unga turmushga chiqmoqchiman. Alloh erkak va ayol o‘rtasidagi noshar’iy munosabatlarni harom qilganini bilaman. Bu munosabatimiz uchun qalbimda chuqur afsus chekyapman. Sezishimcha, biz Alloh nafratlanadigan munosabatda bo‘lganimiz uchun u menga uylanmaydi, chunki u menga nisbatan hurmatini yo‘qotgan. Bu masala haqida Qur’onda nima deyilgan?
O’xshash fatvolarJavob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Alloh taolo aytadi:
﴿فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَيْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ﴾
«Bas, ulardan o‘zlarini saqlagan, fohishalik qilmagan va maxfiy o‘ynashlar tutmaganlariga xojalarining izni bilan uylanaveringlar va mahrlarini to‘kis qilib beringlar!» (Niso: 25)
Ibn Kasir rahimahulloh ushbu oyatning tafsirida shunday degan: «Muhsonaat» [iffatli deb tarjima qilingan] so‘zi ular pok bo‘lishlari, zinoga (noqonuniy jinsiy aloqaga) yo‘l qo‘ymasliklari kerakligini anglatadi. Shuning uchun ular «Fohishalik qilmagan» deb ta’riflanadi. Har qanday odam bilan fahsh ish qilishdan o‘zini tiymaydigan yengiltabiat ayolga «musaafihat» deyiladi. Alloh taoloning ushbu oyati haqida Ibn Abbos: «Musaafihat» bu ochiq-oshkor zino qiluvchi fohishalardir, ya’ni fahsh ish qilishni istagan hech kimni rad etmaydigan yengiltabiat ayollardir, degan. Ibn Abbos: Oyatdagi
﴿وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ﴾
«…maxfiy o‘ynashlar tutmaganlar» soʻzini «yashirin do‘stlar, o‘ynash tutuvchilar», deb tafsir qilgan. Ayni shu tafsir Abu Hurayra, Mujohid, Sha’biy, Zahhok, Ato Xurosoniy, Yahyo ibn Abu Kasir, Muqotil ibn Hayyon va Suddiy rohimahumullohlardan ham keltirilgan. Ular: oyatdagi «axdaan» so‘zi «do‘stlar» ma’nosini anglatadi, deyishgan. Hasan Basriy esa: «Bu o‘ziga yaqin do‘st tutish demakdir» degan. Zahhok bundan «o‘zlari tan olgan bitta oshig‘i bor ayol tushuniladi», degan. Alloh taolo buni ham harom qilgan, ya’ni modomiki ayol o‘ynash tutgan holatda boʻlsa, unga uylanish man etiladi», degan.
Alloh taolo yana aytadi:
﴿الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ ۖ وَطَعَامُ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حِلٌّ لَكُمْ وَطَعَامُكُمْ حِلٌّ لَهُمْ ۖ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ وَلَا مُتَّخِذِي أَخْدَانٍ ۗ وَمَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ٥﴾
«Bugun sizlar uchun barcha pokiza narsalar halol qilindi. Kitob berilgan kimsalarning taomlari sizlar uchun haloldir va sizlarning taomlaringiz ular uchun haloldir. Qachonki zino qilmay va yashirin o‘ynash tutmay mahrlarini berib uylansangiz, sizlar uchun mo‘minalar orasidan o‘zlarini haromdan saqlagan ayollar va sizlardan ilgari Kitob berilgan kimsalardan bo‘lgan o‘zlarini haromdan saqlagan ayollar ham haloldir. Kimki iymonidan qaytsa, uning qilgan amali behuda ketishi aniqdir va u Oxiratda ziyon ko‘rguvchilar toifasidandir» (Moida: 5)
Ibn Kasir rahimahulloh «Alloh taoloning:
﴿ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ وَلَا مُتَّخِذِي أَخْدَانٍ ۗ ﴾
«…O‘zlarini haromdan saqlagan, zino qilmay va yashirin o‘ynash tutmagan…» iborasi haqida aytadi: B oyat ayollar uchun iffat, o‘zlarini haromdan saqlash, zinodan chetlanish shart bo‘lganidek, erkaklarga ham iffatini saqlab, zino qilmaslik shartligini bildiradi. Erkak iffatli, o‘zini zinodan saqlovchi bo‘lishi shart. Ular «musaafihiyn» bo‘lmasliklari, gunohdan saqlanishlari va huzurlariga (axloqsiz maqsadda) kelgan har qanday kishini qabul qilavermasliklari lozim. Shuningdek, Niso surasida aytilganidek, «yashirin o‘ynash tutmagan» boʻlishi, ya’ni yashirin qiz do‘sti yoki sevgilisi bo‘lmasligi lozim. Garchi ko‘p oshiqlari bo‘lsa ham, bitta oshig‘i boʻlsa ham – barchasining hukmi bir.
Shuning uchun Imom Ahmad ibn Hanbal rahmatullohi alayhi: «fohisha ayolga, agar u tavba qilmasa, uylanish ham, bunday ayolni iffatli kishiga nikohlab berish ham joiz emasligini, bunday nikoh durust boʻlmaydi» , degan xulosaga kelgan.
Shuningdek, ushbu oyat sababli axloqsiz erkak tavba qilmaguncha va buzuq xulqidan voz kechmaguncha iffatli ayolga uylana olmaydi… Bu masalani quyidagi oyatdan iqtibos keltirgandan so‘ng batafsilroq muhokama qilamiz. Alloh taolo aytadi:
﴿الزَّانِي لَا يَنْكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً وَالزَّانِيَةُ لَا يَنْكِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِكٌ ۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ٣﴾
«Zinokor erkak faqat zinokor ayolga yoki mushrikaga uylanur. Zinokor ayolga faqat zinokor erkak yoki mushrik uylanur. Va bu (ya’ni, zinokor ayollarga uylanish) mo‘minlarga harom qilingandir» (Nur: 3).
Oshiq-ma’shuqalik munosabatlari va bunga asoslangan nikohning haromligini bayon qiluvchi dalillardan biri Marsad ibn Abu Marsad haqida kelgan hadisdir. U Makkadan asirlarni olib, Madinaga olib keladigan kishi edi. Makkada Anoq ismli fohisha ayol bo‘lib, u Marsadning sevgilisi edi. U Makka asirlaridan birini olib ketishga va’da bergan edi. U aytadi: «Oydin kechada Makkadagi bir devor soyasiga yetib keldim. Anoq kelib, devor yonidagi soyamni ko‘rdi. U mening oldimga kelganda, meni tanib: «Marsad?» dedi. Men: «Ha, Marsad», dedim. U: «Xush kelibsiz! Bu kecha biznikida qoling», dedi. Men: «Ey Anoq, Alloh zinoni harom qilgan…» dedim. So‘ng Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning oldilariga kelib: «Yo Rasulalloh, Anoqqa uylansam bo‘ladimi?» deb so‘radim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam sukut saqladilar va menga hech qanday javob bermadilar, soʻng quyidagi oyat nozil bo‘ldi:
﴿الزَّانِي لَا يَنْكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً وَالزَّانِيَةُ لَا يَنْكِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِكٌ ۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِكَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ٣﴾
«Zinokor erkak faqat zinokor ayolga yoki mushrikaga uylanur. Zinokor ayolga faqat zinokor erkak yoki mushrik uylanur. Va bu (ya’ni, zinokor ayollarga uylanish) mo‘minlarga harom qilingandir» (Nur: 3).
Keyin Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: «Ey Marsad, zinokor erkak faqat zinokor yoki mushrik ayolga uylanadi, zinokor ayolga faqat zinokor yoki mushrik erkak uylanadi. Shuning uchun unga uylanma», dedilar» (Sunani Termiziy, 3101; Hadis hukmi: «hasan g‘arib». Manba: «Sahihi Termiziy», 3177)
Shuningdek, Abdulloh ibn Mug‘affaldan rivoyat qilinishicha, johiliyat davrida bir fohisha ayol bo‘lgan. Bir kishi u bilan uchrashib qolib, unga qo‘lini uzatganda, ayol: «To‘xta! Alloh shirkni ketkazib, Islomni keltirdi», dedi. Shunda u ayolni tark etib, yuzini o‘girdi va unga qarab-qarab ketaverdi, hatto yuzi devorga urildi. So‘ng u Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamga kelib, bo‘lgan voqeani aytib berdi. Shunda u zot sollallohu alayhi va sallam: «Sen Alloh yaxshilikni iroda qilgan bandasan. Qachon Alloh taolo bir bandaga yaxshilikni iroda qilsa, qiyomat kuni unga yengil bo‘lishi uchun gunohining jazosini tezlashtiradi», dedilar. (Mustadrak, 1/349; Hadis hukmi: «Muslim shartiga ko‘ra sahih». Manba: «Sahihul Jome’», 308).
Ushbu oyat va hadislar erkaklarning nomahram ayollar bilan har qanday do‘stlik yoki munosabatda bo‘lishi harom ekanligini ochiq-oydin ko‘rsatadi.
Bunday munosabatlarning yomon oqibatlari va keltirib chiqaradigan baxtsizliklari haqiqiy hayotni kuzatgan har bir kishiga ayon.
Shunga o‘xshash savol 2085-raqami bilan ham kelgan.
Allohdan bizni haromdan uzoq qilishini, G‘azabiga duchor bo‘ladigan narsalardan saqlashini, Oʻzining qahri va alamli azobidan omonda qilishini so‘raymiz.
Payg‘ambarimiz Muhammadga Allohning salavoti va salomlari bo‘lsin.
Bu javob foydali bo’ldimi?