O'qildi: 51
Iyul 1, 2025
/ 22 Safar 1447
Fatvo mavzusi: Ijtimoiy muammolar » Ruhiy va ijtimoiy muammolar » Sharʼiy siyosat
Savol
Inson afzalliklarga ega bo‘lgan davlatning fuqaroligini olish uchun o‘z nasabini o‘zgartirishining hukmi qanday? Masalan, ma’lum bir davlatning fuqaroligi bor amakisiga o‘zini farzand, yo uka, yoki tog’a, yoki boshqa qarindosh ekanligini da’vo qilishi mumkin. Shu orqali u o‘sha fuqarolikni va bu bilan bog‘liq barcha imtiyozlarni qoʻlga kiritadi. Holbuki, uning hech qanday muammosi yoʻq va o‘z fuqaroligi hamda tegishli hujjatlari mavjud. U bu ishni faqat moddiy manfaatlar yo‘lida qilyapti. Bu ishning hukmi qanday?
O’xshash fatvolarJavob
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Bu ish haromdir. Kishi o‘zini otasidan boshqaga mansub deb da’vo qilishi joiz emas. Chunki bu yolg‘onga, meros olishga, mahramlikka va nasab bilan bog‘liq barcha masalalarga ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun o‘zini otasidan boshqaga nisbat bergan kishiga qattiq ogohlantirishlar kelgan.
Ibn Abbosdan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi va sallam aytdilar: «Kimki o‘zini o‘z otasidan boshqaga nisbat bersa… unga Allohning, farishtalarning va barcha insonlarning la’nati bo‘lsin» (Ibn Moja 2609; «Sahihul Jome’», 6104).
Bu ish, shuningdek, gunohi kabiralardandir. Balki bir emas, ikki gunohi kabiradan tarkib topgan:
Birinchisi: birovning molini botil yo‘l bilan yeyish uchun yolg‘on gapirish;
Ikkinchisi: o‘zini otasidan boshqaga nisbat berish.
Inson bu masalada haqqa qaytishi, soxta fuqarolik hujjatlarini yirtib otishi va haqiqiy nasabi ko‘rsatilgan asl hujjatlariga qaytishi lozim. Bu uning boʻynidagi vojibdir.
Men insonning dunyo ilinjida bu kabi harom ishga qo‘l urishidan ajablanaman.
Alloh taolo aytadi:
«Kim naqd (dunyo)ni ko‘zlovchi bo‘lsa, Biz (shu dunyoda ulardan) O‘zimiz istagan kimsalar uchun O‘zimiz xohlagan narsani naqd qilib berurmiz. So‘ngra (ya’ni, Oxiratda) uning uchun o‘zi mazammat va quvg‘inga duchor bo‘lgan holda kiradigan jahannamni joy qilib berurmiz» (Isro: 18).
Bu ishni qilgan odam Allohga tavba qilishi kerak. Alloh o‘tgan gunohlarni afv qilsin. Ammo fuqarolik sababli olgan pullariga kelsak, Alloh taolo aytganidek:
«Bas, kimga Parvardigoridan mav’iza — nasihat yetgach (sudxo‘rlikdan) to‘xtasa, u holda avval o‘tgani o‘ziga va uning ishi Allohga (topshiriladi). (Ya’ni, Alloh xohlasa afv qilar). Va kim (sudxo‘rlikka) qaytsa, o‘shalar jahannam egalaridir va unda abadiy qolajaklar» (Baqara: 275)
Ushbu oyat sudxo‘rlik qiluvchi haqida aytilgan, shuning uchun u kichikroq gunohlarga yanada ko‘proq taalluqlidir.
Alloh bilguvchiroqdir.
Bu javob foydali bo’ldimi?