Musulmonlarning uylariga tashrif buyurganimda, ularning koʻpchiligi devorlarga Qurʼon oyatlari, Allohning goʻzal ismlari yoki boshqa narsalarni aks ettiruvchi tasvirlarni osib qoʻyganlarini koʻraman. Bu amalning islom shariatidagi hukmi qanday?
Musulmonlarning uylariga tashrif buyurganimda, ularning koʻpchiligi devorlarga Qurʼon oyatlari, Allohning goʻzal ismlari yoki boshqa narsalarni aks ettiruvchi tasvirlarni osib qoʻyganlarini koʻraman. Bu amalning islom shariatidagi hukmi qanday?
Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.
Uylarda, maktablarda, sport zallarida yoki savdo doʻkonlarida Qurʼon oyatlari yozilgan tasvirlar va matolarni osib qoʻyish bir qator sharʼiy cheklovlar va taqiqlarni oʻz ichiga oladi, jumladan:
Aksariyat hollarda bunday narsalarni bezak sifatida, devorlarni naqshli, rangli oyat va zikrlar bilan ziynatlash maqsadida osib qoʻyishadi. Bu esa Qurʼonning nozil boʻlish maqsadidan chetlanishdir. Qurʼon devorlarga bezak uchun emas, balki hidoyat, goʻzal nasihat va bayon uchun nozil qilingan.
Baʼzilar bu oyat va zikrlarni tabarruk maqsadida osib qoʻyishadi. Bu esa bidʼat amaldir. Chunki shariatda ruxsat etilgan tabarruk, Qurʼon oyatlarini devorga osish, musʼhafni tokchalarga qoʻyish, yoki tasvirlar va haykallarga aylantirish bilan emas, balki Qurʼoni Karimni tilovat qilish bilan amalga oshadi.
Shuningdek, bu amal Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam va xulafoi roshidinlar roziyallohu anhum tutgan yoʻlga xilof boʻlib, ular hech qachon bunday qilmaganlar. Eng toʻgʻri yoʻl ularga ergashish, dinga yangilik kiritmaslikdir. Tarixdan maʼlumki, Andalusiya, Turkiya va hokazo joylarda uy va masjidlarni naqshinkor oyat oʻymakorligi bilan bezash faqat musulmonlar zaif va xor boʻlgan paytlardagina sodir boʻlgan.
Bu kabi tasvirlarni devorga osish shirkka olib boruvchi yoʻldir. Chunki baʼzi kishilar bu narsalar uyni va uydagi odamlarni yomonlikdan hamda kasalliklardan himoya qiladigan tumorlar deb oʻylashadi. Bu esa harom qilingan shirkiy eʼtiqoddir. Aslida himoya qiluvchi faqat Alloh azza va jalladir. Uning himoyasining sabablaridan biri Qurʼon va sharʼiy zikrlarni ixlos bilan oʻqishdir.
Bu ishda Qurʼondan oʻz biznesini targʻib qilish yoki daromadni oshirish vositasi sifatida foydalanish xavfi mavjud. Qurʼonni bunday maqsadlar uchun ishlatishdan saqlanish lozim. Maʼlumki, bu tasvirlarni sotib olish juda katta isrofgarchilik va pulni behuda sarflashga olib boradi.
Bu tasvirlarning aksari oltin bilan boʻyalgan boʻlib, shu sababli ulardan foydalanishning haromligi yanada ortib boradi.
Bu tasvirlarning koʻpi befoydadir. Chunki harflar murakkab shakllarga oʻralgan boʻlib, deyarli oʻqishning iloji yoʻq va hech kimga foyda keltirmaydi. Baʼzilari esa qush yoki sajda qilayotgan odam shaklida yozilgan boʻlib, bu jonli mavjudotlarning harom qilingan tasvirlaridir.
Bu Qurʼon suralariyu oyatlarini xoʻrlash va ularga notoʻgʻri munosabatda boʻlishdir. Masalan, koʻchish paytida ular boshqa jihozlar bilan birga taxlanadi, ustiga boshqa buyumlar qoʻyilishi mumkin. Shuningdek, devorni boʻyash yoki tozalash uchun olib tashlanganda ham shunday holat yuz beradi.
Oʻz vazifalarida kamchilikka yoʻl qoʻygan baʼzi musulmonlar, vijdon azobini yengilltish yoki oʻzlarini dindor koʻrsatish maqsadida Qurʼon oyatlarini devorga osib (yoki ish stolining ustiga) qoʻyadilar, holbuki bu ularga hech qanday foyda bermaydi.
Xulosa qilib aytganda, yomonlik eshigini yopish va saodat asridagi hidoyat imomlari tutgan yoʻlni tutish kerak. Paygʻambar sollallohu alayhi va sallam saodat asrida yashagan zotlarning eʼtiqodda va boshqa diniy ahkomlarda eng toʻgʻri yoʻldagi kishilar ekanligiga guvohlik berganlar.
Agar kimdir «Biz oyatlarni xoʻrlamaymiz, uni bezak shaklida ishlatmaymiz, ularga ortiqcha pul sarflamaymiz, balki ular bilan majlislarda odamlarga eslatma bermoqchimiz» desa, bunga javob shuki, voqelikka nazar solsak, haqiqatan ham shunday boʻlyaptimi? Oʻtirganlar ularga qarab Allohni zikr qiladilarmi? Ular devordagi oyatlarni oʻqiydilarmi, naqshli oyatlarni oʻqiy oladilarmi? Voqelik buning aksiga shohiddir. Oyatlar osilgan majlislarda oʻtirganlar boshlari uzra osilgan oyatlarga xilof ish qilib, yolgʻon gapirishadi, gʻiybat qilishadi, birovlarni masxara qilishadi, munkar ishlarga qoʻl urishadi yoki munkar soʻzlashadi. Agar haqiqatan ulardan foydalanadiganlar bor, deb faraz qilsak ham, ular juda ozchilik boʻlib, bu masalaning hukmiga taʼsir qilmaydi.
Musulmonlar Allohning kitobiga yuzlanib, uni tilovat qilishlari va undagi buyruq va qaytariqlarga amal qilishlari kerak. Allohdan Qurʼoni Karimni qalbimizning bahori, koʻnglimizning nuri, xafaliklarimizni ketkazuvchi va gʻamlarimizni aritguvchi qilishini soʻraymiz. Allohning salovoti va salomi Paygʻambarimiz Muhammadga boʻlsin.
Ayollarning qabrlarni ziyorat qilishi joiz emasligi haqida eshitganmiz, sababi marhumlar tiriklarni yalangʻoch holda koʻradilar emish. Ammo men bunday ekaniga ishonmayman. Onam va singlim otamning qabrini ziyorat qilishni xohlashadi, hatto ziyorat qilishgan ham. Buning hukmi nima?
Biz riboga (sudxoʻrlik evaziga) olingan pul bilan tijorat loyihasini boshladik. Bu pulni boʻlib-boʻlib toʻlab bormoqdamiz. Shu loyihadan kelayotgan foyda va bu ishda ishlash halolmi?
Akam safardan qaytgandan keyin gʻalati narsalarni gapira boshladi, baʼzi bashoratlar bilan folbinlik qilyapti va hech kim bilan gaplashmayapti. U xorijda ikki yil qolgandi. Hatto onasiga tupuradigan darajaga yetdi. Biz uni ruhiy kasal deb oʻylab, shifokorga olib bordik. Lekin shifokor hech bir kasallik alomati topmadi. Biz jinga yoki sehrga duchor boʻlgan deb oʻylayapmiz. Buni qanday bilish va undan qanday qutulish mumkin? Akamning bu holati tufayli onam kasal boʻlib qoldi.
Agar siz yosh boʻlsangiz va ota-onangizning kasbi-koriga gohida harom aralashsa, masalan, ular barlarda ishlashadi va ijaraga olgan uylarining sugʻurtasini toʻlashda sudxoʻrlik qilishadi. Savolim shundan iborat: bilishimcha, bir qancha hadislarda Alloh taolo harom yoʻllar bilan pul topadiganlarning duolari va namozlarini qabul qilmasligi aytilgan. Agar ozgina mablagʻ harom manbadan boʻlsa va siz hali yosh boʻlsangiz, bu hadis sizga ham tegishli boʻladimi?
Islomiy meʼyorlarga mos keladigan ishni topish baʼzan qiyin boʻladi. Davlat tashkilotida ishlash har doim notoʻgʻri boʻladimi? Menimcha, bu tijorat ishidan iborat boʻlgan koʻpgina xususiy sektorlarga kirishdan afzalroq. Eng kamida, davlat ishi sudxoʻrlik bitim va muomalalar atrofida aylanadigan ishlardan afzalroq boʻlib qoladi.
