Mavzular

Yangi fatvolar

Maqolalar

Kitoblar

Saqlanganlar

Murakkab qidiruv

Loyiha haqida

Fikr bildiring

Bosh sahifa » Qurʼon ilmlari » O‘nta vasiyat
0 – 0
Fatvo: 2273

O'qildi: 6

15.12.2025

/ 24 Jumadal-oxira 1447

Fatvo mavzusi:

O‘nta vasiyat

Savol

Qur’onda ham Injildagi o‘nta vasiyatga o‘xshash narsa bormi?

O’xshash fatvolar

Javob

Alloh taologa hamdu sanolar, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot va salomlar bo‘lsin.

Ushbu savolni Qur’oni Karim haqida qiziqish bildirib yo‘llaganingiz uchun tashakkur.

Qur’oni Karimda ba’zi ulamolar «o‘nta vasiyat oyatlari» deb atagan oyatlar mavjud. Bu oyatlarda Alloh insoniyatga bergan o‘nta buyuk vasiyat mujassam bo‘lib, bular Qur’oni Karimning ikki joyida kelgan:

Birinchisi, «An’om» surasida, Alloh taolo aytadi:

﴿وَأَنذِرۡ بِهِ ٱلَّذِينَ يَخَافُونَ أَن يُحۡشَرُوٓاْ إِلَىٰ رَبِّهِمۡ لَيۡسَ لَهُم مِّن دُونِهِۦ وَلِيّٞ وَلَا شَفِيعٞ لَّعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ۝٥١ وَلَا تَطۡرُدِ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ رَبَّهُم بِٱلۡغَدَوٰةِ وَٱلۡعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجۡهَهُۥۖ مَا عَلَيۡكَ مِنۡ حِسَابِهِم مِّن شَيۡءٖ وَمَا مِنۡ حِسَابِكَ عَلَيۡهِم مِّن شَيۡءٖ فَتَطۡرُدَهُمۡ فَتَكُونَ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ۝٥٢وَكَذَٰلِكَ فَتَنَّا بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لِّيَقُولُوٓاْ أَهَٰٓؤُلَآءِ مَنَّ ٱللَّهُ عَلَيۡهِم مِّنۢ بَيۡنِنَآۗ أَلَيۡسَ ٱللَّهُ بِأَعۡلَمَ بِٱلشَّٰكِرِينَ ۝٥٣﴾

«(Ey Muhammad alayhis-salotu vas-salom), bu (Qur’on) bilan o‘zlari uchun Allohdan o‘zga na bir do‘st va na bir oqlovchi bo‘lmagan holda Parvardigorlari dargohida to‘planishdan qo‘rqadigan zotlarni ogohlantiring! Shoyad ular (Allohdan) qo‘rqsalar. (Ey Muhammad alayhis-salotu vas-salom), Siz erta-yu kech Parvardigorlarining Yuzini istab, Unga iltijo qiladigan zotlarni (huzuringizdan) haydamang! Sizning zimmangizda ularning hisob-kitoblaridan hech narsa yo‘qdir va sizning hisob-kitobingizdan ularning zimmalarida hech narsa yo‘qdir. Bas, ularni haydab zolimlardan bo‘lib qolmang! «Bizlarning oramizdan ana o‘shalarga Alloh in’om qilgan emishmi?», deyishlari uchun ularning ba’zilarini ba’zilari bilan ana shunday imtihon qildik. Axir shukr qilguvchilarni Alloh yaxshiroq bilguvchi emas-mi?!» (An’om: 51-53)

Ikkinchisi, «Isro» surasida kelgan. Alloh taolo aytadi:

﴿۞ وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًاۚ إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا۝٢٣ وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا۝٢٤رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمۡۚ إِن تَكُونُواْ صَٰلِحِينَ فَإِنَّهُۥ كَانَ لِلۡأَوَّٰبِينَ غَفُورٗا۝٢٥وَءَاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ وَٱلۡمِسۡكِينَ وَٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرۡ تَبۡذِيرًا۝٢٦إِنَّ ٱلۡمُبَذِّرِينَ كَانُوٓاْ إِخۡوَٰنَ ٱلشَّيَٰطِينِۖ وَكَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ لِرَبِّهِۦ كَفُورٗا۝٢٧وَإِمَّا تُعۡرِضَنَّ عَنۡهُمُ ٱبۡتِغَآءَ رَحۡمَةٖ مِّن رَّبِّكَ تَرۡجُوهَا فَقُل لَّهُمۡ قَوۡلٗا مَّيۡسُورٗا۝٢٨وَلَا تَجۡعَلۡ يَدَكَ مَغۡلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبۡسُطۡهَا كُلَّ ٱلۡبَسۡطِ فَتَقۡعُدَ مَلُومٗا مَّحۡسُورًا۝٢٩إِنَّ رَبَّكَ يَبۡسُطُ ٱلرِّزۡقَ لِمَن يَشَآءُ وَيَقۡدِرُۚ إِنَّهُۥ كَانَ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرَۢا بَصِيرٗا۝٣٠وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ خَشۡيَةَ إِمۡلَٰقٖۖ نَّحۡنُ نَرۡزُقُهُمۡ وَإِيَّاكُمۡۚ إِنَّ قَتۡلَهُمۡ كَانَ خِطۡـٔٗا كَبِيرٗا۝٣١وَلَا تَقۡرَبُواْ ٱلزِّنَىٰٓۖ إِنَّهُۥ كَانَ فَٰحِشَةٗ وَسَآءَ سَبِيلٗا۝٣٢وَلَا تَقۡتُلُواْ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّۗ وَمَن قُتِلَ مَظۡلُومٗا فَقَدۡ جَعَلۡنَا لِوَلِيِّهِۦ سُلۡطَٰنٗا فَلَا يُسۡرِف فِّي ٱلۡقَتۡلِۖ إِنَّهُۥ كَانَ مَنصُورٗا۝٣٣وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡيَتِيمِ إِلَّا بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسۡـُٔولٗا۝٣٤وَأَوۡفُواْ ٱلۡكَيۡلَ إِذَا كِلۡتُمۡ وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِيمِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلٗا۝٣٥وَلَا تَقۡفُ مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٌۚ إِنَّ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡبَصَرَ وَٱلۡفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَٰٓئِكَ كَانَ عَنۡهُ مَسۡـُٔولٗا۝٣٦وَلَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّكَ لَن تَخۡرِقَ ٱلۡأَرۡضَ وَلَن تَبۡلُغَ ٱلۡجِبَالَ طُولٗا۝٣٧ كُلُّ ذَٰلِكَ كَانَ سَيِّئُهُۥ عِندَ رَبِّكَ مَكۡرُوهٗا۝٣٨ذَٰلِكَ مِمَّآ أَوۡحَىٰٓ إِلَيۡكَ رَبُّكَ مِنَ ٱلۡحِكۡمَةِۗ وَلَا تَجۡعَلۡ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتُلۡقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومٗا مَّدۡحُورًا۝٣٩﴾

«Parvardigoringiz, yolg‘iz Uning O‘ziga ibodat qilishlaringizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishlaringizni amr etdi. Agar ularning (ota-onangizning) birovi yoki har ikkisi sening qo‘l ostingda keksalik yoshiga yetsalar, ularga qarab «uf» tortma va ularning (so‘zlarini) qaytarma! Ularga (doimo) yaxshi so‘z ayt! Ular uchun, mehribonlik bilan, xorlik qanotini past tut — xokisor bo‘l va: «Parvardigorim, meni (ular) go‘daklik chog‘imdan tarbiyalab-o‘stirganlaridek, sen ham ularga rahm-shafqat qilgin», deb (haqlariga duo qil)! (Ey insonlar), Parvardigoringiz dillaringizdagi sirlaringizni juda yaxshi bilguvchidir. Agar sizlar yaxshi bo‘lsangizlar (ya’ni, ota-onalaringizning huquqlarini tanib, ularga mehribon bo‘lsangizlar. Albatta, Alloh bilmasdan qilgan gunohlaringizni mag‘firat qilur). Zero, u tavba qilguvchilarni mag‘firat etuvchi bo‘lgan Zotdir. (Ey Muhammad alayhis-salotu vas-salom), qavmi-qarindoshga, miskin va yo‘lovchiga (xayr-u ehson qilish bilan) haqlarini ato eting va isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymang! Chunki isrof qilguvchilar shaytonlarning do‘stlari bo‘lgan kimsalardir. Shayton esa Parvardigoriga butunlay kofir bo‘lgandir. Agar siz Parvardigoringiz tomonidan bo‘ladigan marhamatdan umidvor holingizda (hozir qo‘lingizda bo‘lmagani sababli xayr-ehson qilish imkonini topmay), ulardan (ya’ni, qavm-qarindosh, miskin va yo‘lovchilardan) yuz o‘giradigan bo‘lsangiz, u holda ularga yumshoq so‘z ayting! (Baxillik bilan) qo‘lingizni bo‘yningizga bog‘lab ham olmang. Isrofgarchilik qilish bilan uni butunlay yozib ham yubormang. Aks holda, malomat va nadomatda qolursiz. Shubhasiz, Parvardigoringiz O‘zi xohlagan kishilarning rizqini keng qilur va (O‘zi xohlagan kishilarning rizqini) tang qilur. Albatta, u bandalaridan ogoh va (ularni) ko‘rib turguvchi bo‘lgan Zotdir. (Ey insonlar), bolalaringizni yo‘qchiliqdan qo‘rqib o‘ldirmangizlar — ularga ham, sizlarga ham Biz o‘zimiz rizq berurmiz. Ularni o‘ldirmoq, shak-shubhasiz, katta xatodir. Zinoga yaqinlashmanglar! Chunki (bu) buzuqlikdir — eng yomon yo‘ldir. Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni (ya’ni, qatl etilishga mustahiq bo‘lmagan jonni nohaq o‘ldirmangiz, magar haq shar’iy qonun) bilangina o‘ldirishlaringiz mumkindir. Kimki mazlum bo‘lgan holida (ya’ni, nohaq) o‘ldirilsa, biz uning egasi — vorisi uchun (qasos olishga) saltanat-huquq bergandirmiz. Bas, u (qotilni) o‘ldirishda haddan oshmasin (ya’ni, qotilning o‘rniga boshqa birovni o‘ldirmasin, yo bir kishining muqobiliga ikki kishini o‘ldirmasin, yoki qotilni o‘ldirishda uning quloq-burnini kesmasin)! Zero, u (Alloh tomonidan qotilning ustiga) g‘olib qilingan zotdir. Yetimning moliga to u balog‘at yoshiga yetgunicha yaqinlashmanglar, magar eng chiroyli yo‘sinda (unga biron ziyon yetkazmasdan yaqinlashinglar — tasarruf qilinglar). Ahdga vafo qilinglar. Zero, ahd-paymon (Qiyomat Kuni) mas’ul bo‘linadigan ishdir. (O‘rtalaringizdagi oldi-berdi, savdo-sotiqdan biron narsani) o‘lchagan vaqtlaringizda o‘lchovni to‘la-to‘kis qilinglar va to‘g‘ri tarozi bilan tortinglar! Mana shu eng yaxshi va chiroyli yechim — hukmdir. (Ey inson), o‘zing aniq bilmagan narsaga ergashma! Chunki quloq, ko‘z, dil — bularning barchasi to‘g‘risida (har bir inson) mas’ul bo‘lur (ya’ni, eshitgan, ko‘rgan, ishongan har bir narsasi uchun kishi Qiyomat Kunida javob beradi). Yer yuzida kibr-havo bilan yurmagin! Chunki sen (oyoqlaring bilan) hargiz yerni teshib (uning tubiga) ketolmaysan va bo‘yi bastda tog‘larga yetolmaysan. (Bas, bu qadar ojiz ekansan, nechun kibr-u havo qilursan?!) Bularning (ya’ni, yuqoridagi oyatlarda man’ etilgan narsalarning) barchasi Parvardigoringiz nazdida makruh bo‘lgan gunohlardir. (Ey Muhammad alayhis-salotu vas-salom), bu oyatlar Parvardigoringiz sizga vahiy qilgan hikmatlardan ayrimlaridir. Siz Alloh bilan birga yana boshqa biron iloh bor deb, malomatlangan va (Alloh rahmatidan) quvilgan holda jahannamga tashlanmang» (Isro: 23-39).

Hurmatli savol beruvchi birodarim! Ushbu oyatlarni atroflicha o‘rganib chiqqaningizdan so‘ng, Qur’oni Karimga bo‘lgan munosabatingiz ilgarigidan ham yaxshilanishiga, bu hayotingizda burilish nuqtasi bo‘lishiga va Islomni qabul qilish sari sharafli yo‘l bo‘lib xizmat qilishiga umid qilamiz. Sizga doimo muvaffaqiyat tilaymiz. Hidoyatga ergashganlarga salom bo‘lsin!

Alloh bilguvchiroqdir.

Fatvo manbasi

Maqola borasida fikringiz?

Izoh sababi
Ushbu qator to'ldirilishi shart.

Bu javob foydali bo’ldimi?

0

O’xshash fatvolar

  • Tumor bilan hojatxonaga kirish

    Xotinimda Qur’on oyatlari yozilgan tumor bor. U buni taqib hojatxonaga kirishi joizmi?

  • Ixlos surasining fazilatlari

    Men anchadan beri Islom ta’limotlariga ergashib kelyapman va hali ham o‘rganish jarayonidaman. Do‘stim menga duolar kitobini berdi. Kitobda men bilmaydigan ba’zi sura va oyatlarni o‘qish kerakligi aytilgan. Ular arabcha so‘zlardan iborat, lotin alifbosida yozilgan:1. Alhamdu surasi 2. Innaa fatahna surasi 3. Daloilul xoyrot 4. Allohu-s-Somad (Bu Allohning go‘zal ismlaridan birimi? Uni 500 marta takrorlash kerakmi yoki bu faqat duoning nomimi?) 5. Amma yatasaa’a surasi 6. «La ilaha illa anta subhanaka inni kuntu minaz zolimin» kalimasi 100 marta.Buning matnini va qaysi surada ekanligini aytib berishingizni so‘rayman. Chunki mendagi Qur’on ingliz tilida bo‘lib, 114 suraga bo‘lingan, 30 ta emas.

  • Qur’onining Islom shariatidagi o‘rni

    Men jahon dinlari bo‘yicha kurs o‘qiyapman va quyidagi savolga javob topishda qiynalmoqdaman: Islom an’analariga ko‘ra Qur’oni Karim hukmronligining tabiati qanday? Haniyf islom merosi nuqtai nazaridan Qur’oni Karimning Islom shariatidagi o‘rni qanday?

  • «Malaul a’lo»ning ma’nosi

    Men hozirda islomiy urf-odatlarni o‘rganayotgan g‘ayridinman. Olimlarning payg‘ambarlar haqidagi oyatlar tafsirlari bo‘yicha ilmiy ish yozmoqdaman. Tadqiqotim davomida tez-tez uchraydigan iboralardan biri — «Mala’ul a’lo» so‘zidir. Bu iboraning ma’nosini tushunmayapman. Agar uni tushunishimga yordam bersangiz juda minnatdor bo‘lardim. Vaqtingiz va yordamingiz uchun oldindan tashakkur bildiraman.

  • Kofirlarning Qur’onni ushlashi joizmi?

    Qur’onni boshqa tilga, misol uchun, fransuz tiliga tarjima qilish joizmi va uni g‘ayridinlar o‘qishi mumkinmi? Alloh taolo: ﴿إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ ۝٧٧ فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ ۝٧٨ لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ ۝٧٩﴾ «Albatta u Ulug‘ Qur’ondir! (Qur’on sehr yoki uydirma emas, balki) asralgan Kitobdagi (Lavhul-Mahfuzdagi Ulug‘ Qur’ondir). Uni faqat pok kishilargina ushlarlar» (Voqea: 77-79), deydi. Kitobning sarlavhasida shunday deyilgan: ﴿وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُحِيطًا ۝١٢٦ وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ ۖ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا یُتۡلَىٰ عَلَیۡكُمۡ فِی ٱلۡكِتَـٰبِ﴾ «Osmonlardagi va Yerdagi bor narsa Allohnikidir. Alloh hamma narsani ihota qilguvchi bo‘lgan Zotdir. (Ey Muhammad alayhis-salotu vas-salom), sizdan ayollar haqida fatvo so‘raydilar. Ayting: «Ular to‘g‘risida sizlarga Alloh va Kitobda (Qur’onda) tilovat qilinadigan oyatlar fatvo berur» (Niso: 126-127).

  • Qur’onda besh vaqt namoz zikr qilinganmi?

    Alloh taolo aytadi: ﴿فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ۝١٧وَلَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ۝١٨﴾ «Bas, tunga kirish paytlaringizda ham, tongga kirish paytlaringizda ham Allohni poklangiz (ya’ni, U Zotga hamd-u sano aytingiz). Oqshomda ham, peshin paytiga kirishingizda ham (Allohni poklangiz). Zero, osmonlar va Yerdagi bor hamd-u sano Unikidir (ya’ni, koinotdagi barcha mavjudot Unga hamd-u sano aytur)» (Rum: 17-18). Ushbu oyatlarda faqat to‘rtta namoz eslatilgan, holbuki musulmonlar «sunnatga qo‘shimcha ravishda» besh vaqt namoz o‘qiydilar. Nega beshinchi namoz tilga olinmagan? Men haqiqiy musulmonman va Qur’onni ayblashdan mutlaqo yiroqman.